Γεωγραφία – γεωμορφολογία

Η ΠΕ Tρικάλων, η ορεινότερη της Θεσσαλίας, περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της δυτικής λεκάνης (συνεχίζεται στον νομό Καρδίτσας) του θεσσαλικού βαθυπέδου, που περικλείεται από τις 3 πλευρές, ανατολικά,  βόρεια, δυτικά, από βουνά. Στα ανατολικά o χαμηλός Τίτανος (693 μ.) και τα όρη του Ζάρκου χωρίζουν τον νομό Τρικάλων από τον νομό Λάρισας, ενώ ανάμεσά τους περνάει ο Πηνειός.  Βορειότερα οι δυο νομοί χωρίζονται από τα Αντιχάσια (Οξυά 1.416 μ.,  Μετερίζια 1.381 μ., στα όρια των νομών). 

 Στα βόρεια, ύστερα από ένα χαμηλό τμήμα υψώνονται, στα σύνορα με τον νομό Γρεβενών,  τα Χάσια,  απολήξεις των οποίων (Κράτσοβο 1.554 μ., Ορθοβούνι 1.106 μ.) εισχωρούν στον νομό Τρικάλων. Στα δυτικά ο νομός κλείνεται από τον ορεινό όγκο της Νότιας Πίνδου, ο οποίος καταλαμβάνει με διαδοχικές κορυφές μεγάλο τμήμα του νομού:  στα σύνορα με τον νομό Ιωαννίνων υψώνονται οι κορυφές Άσπρα Λιθάρια (1.823 μ.),  βορειότερα της οποίας υπάρχει η διάβαση της Κατάρας (1.705 μ.), δια της οποίας επικοινωνεί η Θεσσαλία με την Ήπειρο·  νοτιότερα, ο Λάκμος (Περιστέρι, 2.295 μ.), Τζουμέρκα (2.429 μ.), στα σύνορα με τους νομούς Ιωαννίνων και Άρτας. Δυτικότερα, στο εσωτερικό του νομού, υψώνονται οι κορυφές Κέδρος (1.796 μ.), Σκλίβα (2.007 μ.), Κουρούνα (1.988 μ.), Χατζή (2.038 μ.),  Τριγγία (2.204 μ.), Τσούκα (1.727 μ.), Νεράιδα (2.067 μ.), Αβγό (2.148 μ.), Λουπάτα (2.066 μ.), Καραβούλα (1.862 μ.), Κόζιακας (Κερκέτιον όρος, 1.901 μ.). 

Κύρια υδρογραφικά στοιχεία του νομού Τρικάλων είναι ο Αχελώος και ο Πηνειός,  που πηγάζουν από την περιοχή του,  διαρρέουν μεγάλα τμήματά του και με τους παραποτάμους αποχετεύουν μεγάλες περιοχές του. Ο Πηνειός πηγάζει από τις βόρειες πλαγιές του Λάκμου,  στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού,  κοντά στο Μαλακάσι και προχωράει ως Μαλακασιώτικο ρέμα στην κοιλάδα που άνοιξε ανάμεσα στα Χάσια και στη Νότια Πίνδο,  δέχεται μετά το Μουργκάνι,  που κατεβαίνει από τα Αντιχάσια,  στρέφεται ύστερα στα νότια και διαρρέει την πεδιάδα περνώντας δυτικά της Καλαμπάκας και των Tρικάλων, και μετά στρέφεται στα ανατολικά, καθορίζει για λίγο τα σύνορα των νομών Τρικάλων και Καρδίτσας και μπαίνει στον νομό Λάρισας, περνώντας ανάμεσα από τον Ζάρκο και τον Τίτανο, αφού δεχτεί προηγουμένως αρκετούς παραποτάμους (Ληθαίος ή Τρικαλινός,  Κουμέρκας, Ντολερίτης,  Γκούρας κ.ά.). 

  Ο Αχελώος πηγάζει από τον Λάκμο, σε υψόμετρο 2.000 μ., ως Ασπροπόταμος, προχωρεί στα νότια δεχόμενος διάφορα μικρότερα υδάτινα ρεύματα, σημαντικότερα από τα οποία είναι ο Κομναΐτικος και το Βαθύρεμα, και βγαίνει από το έδαφος του νομού στα σύνορα των νομών Tρικάλων, Άρτας και Καρδίτσας.  Όσον αφορά στις χρήσεις γης, έχουμε:

- Βοσκότοποι: 42%

- Δάση: 30%

- Γεωργική γη: 20%

- Λοιπές εκτάσεις: 8%