Καλαμπάκα, η πύλη προς τα Μετέωρα

Αυτό μαρτυρείται και από επιγραφή, η οποία είναι εντοιχισμένη στην ανατολική πλευρά της βυζαντινής εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου: «ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ ΚΑΙΣΑΡΑΣ ΛΟΥΚΙΟΝ ΣΕΠΤΙΜΙΟΝ ΣΕΒΗΡΟΝ ΠΕΡΤΙΝΑΚΑ ΚΑΙ ΜΑΡΚΟΝ ΑΥΡΗΛΙΟΝ ΑΝΤΩΝΕΙΟΝ[=ΚΑΡΑΚΑΛΛΑΝ],ΠΑΡΘΙΚΟΥΣ, ΑΡΑΒΙΚΟΥΣ, ΑΔΙΑΒΗΝΙΚΟΥΣ, ΜΕΓΙΣΤΟΥΣ, ΣΕΒΑΣΤΟΥΣ Η ΠΟΛΙΣ ΑΙΓΙΝΕΩΝ».

Ο Στράβων αναφέρει ότι το «Αιγίνιον δε όμορον Αιθικία και Τρίκκη» ήταν πρωτεύουσα των Τυμφαίων. Το 197 π.Χ. ο Ρωμαίος στρατηγός Τίτος Φλαμινίνος βάδισε εναντίον του Αιγινίου, αλλά η αγριότητα του τόπου τον εμπόδισε να την κατακτήσει. Το 192-186 π.Χ. το Αιγίνιο πέρασε στην κυριαρχία του Αντιόχου Γ' της Συρίας, αλλά μεταξύ 186-184 π.Χ. περιήλθε και πάλι στην κυριαρχία του Φιλίππου Ε' της Μακεδονίας, ο οποίος είχε συμμαχήσει με τους Ρωμαίους. Το 146 π.Χ. κυριεύτηκε οριστικά από τους Ρωμαίους και λεηλατήθηκε αγρίως από τον στρατό του Λευκίου Αιμιλίου Παύλου, επειδή είχε αρνηθεί να υποταχθεί οικειοθελώς. Ήταν η πρώτη από τις αρκετές καταστροφές που υπέστη η πόλη στο διάβα της ιστορίας.

Εδώ ο Ιούλιος Καίσαρ το 48 π.Χ. συνάντησε τον Γναίο Δομίτιο, πριν προχωρήσει προς τα Φάρσαλα για να αντιμετωπίσει τον Πομπήιο. Κατά τα βυζαντινά χρόνια, πριν από τον 9ο αιώνα, η πόλη ονομαζόταν Σταγοί, ονομασία που διατηρείται και σήμερα ως μητροπολιτικός τίτλος (Μητρόπολις Σταγών και Μετεώρων). Το 1163 γίνεται μνεία του κάστρου των Σταγών. Η λέξη Σταγοί, κατά τον Πουκεβίλ, είναι παραφθορά της φράσης «στους αγίους» = στ' αγιούς = Σταγούς. Κατ΄άλλους προέρχεται από τη λέξη σιταγωγός σταγός (= θημωνιά σταριού ή μέρος του αλωνιού που τοποθετείται η θημωνιά), ή από τη σλαβική λέξη στάγια (= θάλαμοι ή κοιλώματα βράχων). Το νεότερο όνομα Καλαμπάκα εμφανίζεται ήδη από τους τελευταίους βυζαντινούς χρόνους και πιθανολογείται να έχει τουρκική ρίζα. Σε επίσημο τουρκικό έγγραφο του 1454-55 αναφέρεται παράλληλα ως Σταγοί (Istagos) και Καλαμπάκα (Qualabaqqaya), ονομασία που στα τουρκικά σημαίνει «βράχος με τις κουκούλες των μοναχών». Κατ’ άλλους η λέξη καλεμπάκ σημαίνει «ωραίο φρούριο» από το φρούριο των Σταγών που πιθανώς κτίστηκε στην ακρόπολη του αρχαίου Αιγινίου.

kastraki

Ως Σταγοί, τη Βυζαντινή εποχή, έγινε έδρα επισκοπής (από το 901-7 μ.Χ.), η οποία με κάποια διαλείμματα διατηρήθηκε ως το 1899, οπότε συγχωνεύτηκε με την Επισκοπή Τρίκκης και αποτέλεσαν τη Μητρόπολη Τρίκκης και Σταγών με έδρα τα Τρίκαλα. Επανιδρύθηκε τα τελευταία χρόνια ως Μητρόπολις Σταγών και Μετεώρων.

Το 1204 οι Σταγοί περιήλθαν στο Δεσποτάτο της Ηπείρου, ενώ στο τέλος του 13ου αι. πέρασαν στην κυριαρχία των δουκών των Νέων Πατρών (Υπάτης). Το 1334 καταλήφθηκαν από τον δεσπότη της Ηπείρου Ιωάννη Β' και λίγο αργότερα περιήλθαν στην αυτοκρατορία της Κωνσταντινουπόλεως. Το 1348 κυριεύτηκαν από τους Σέρβους του Στεφάνου Δουσάν και έφτασαν σε ακμή επί της βασιλείας του αδελφού του Συμεών Ούρεση Παλαιολόγου. Όταν η Θεσσαλία κατελήφθη από τους Τούρκους, η Καλαμπάκα υπήχθη διοικητικώς στον πασά της Λάρισας και ήταν έδρα οθωμανικών αρχών.

Ο Σουηδός περιηγητής Ι. Μπιέρνστωλ (1779) γράφει ότι στους Σταγούς υπήρχαν 10 χριστιανικές εκκλησίες και κανένα τζαμί και ακόμα ότι έξω από τη μητρόπολη υπήρχαν αρχαίες και νεότερες επιγραφές. Αυτό δείχνει την ανθεκτικότητα των χριστιανικών στοιχείου της περιοχής, της εποχή μάλιστα της τούρκικης πλημμυρίδας. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας η Καλαμπάκα υπήρξε σημαντικό εμπορικό κέντρο όπου καλλιεργούσαν και εμπορεύονταν βαμβάκι και μετάξι άριστης ποιότητας.

Η Καλαμπάκα είχε στενούς δεσμούς με τα αρματολίκια των Χασίων και της Πίνδου και πολλές φορές δέχτηκε τις επιθέσεις Τουρκαλβανών, κυρίως στα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα. Στη θεσσαλική εξέγερση του 1854 κατελήφθη από τους Έλληνες, υπό τους Χριστόδουλο Χατζηπέτρο και Πετροπουλάκη. Το 1854 έγινε στην Καλαμπάκα μια φονικότατη μάχη, κατά την οποία σκοτώθηκαν 500 περίπου Τούρκοι. Η πόλη ενώθηκε με τον εθνικό κορμό το 1881.

Η Καλαμπάκα πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής όπου πυρπολήθηκε δύο φορές από τους ναζί κατακτητές.

Σήμερα ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει την Βασιλική της Καλαμπάκας που προϊδεάζει τον επισκέπτη για όσα θα συναντήσει στα Μετέωρα. Στη Βασιλική διασώζονται σημαντικότατες τοιχογραφίες, άγιοι ολόσωμοι του 12ου αι., ενώ ο υπόλοιπος ναός είναι ιστορημένος με πλήθος σκηνών και σειρές ολόσωμων αγίων που χρονολογούνται στα 1573. Οι τελευταίες τοιχογραφίες, σύμφωνα με την επιγραφή ανιστόρησης, είναι έργο του ιερέα Κυριαζή και του Νεόφυτου, γιού του περίφημου κρητικού ζωγράφου Θεοφάνη.

the-region

Εντυπωσιακός είναι και ο μεγάλος και υψηλός άμβωνας, που αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα και υψώνεται στη μέση του ναού. Ο ναός διασώζει επίσης ωραίο ξυλόγλυπτο τέμπλο και σημαντικές φορητές εικόνες. Στο βόρειο τοίχο του εσωνάρθηκα είναι γραμμένο αυτοκρατορικό χρυσόβουλλο του 1336 με το οποίο ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Γ’ παραχωρεί προνόμια και επικυρώνει τα όρια της επισκοπής Σταγών και ένα πατριαρχικό σιγγίλιο που εξέδωσε το 1393 για τον ίδιο σκοπό ο πατριάρχης Αρσένιος. Αυτά τα έγγραφα αποδεικνύουν την ισχύ που διέθετε τότε η Μητρόπολη Σταγών και εξηγεί την υποστήριξη που είχαν οι μονές των Μετεώρων για να ακμάσουν τους τελευταίους αιώνες.

Προσφάτως ιδρύθηκε στα Καλάβρυτα το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και Μανιταριών. Η αναφορά στα μανιτάρια αναδεικνύει την πλούσια φυσική κληρονομιά της περιοχής και γίνεται αφορμή για ανάπτυξη οικοτουρισμού με θέμα τα άγρια μανιτάρια της περιοχής και της σχετικής γευσιγνωσίας. Ο τουρισμός πλέον είναι η βασική οικονομική δραστηριότητα της Καλαμπάκας σήμερα.

Choose language

elenfrdeitessv

Who's Online

Αυτήν τη στιγμή επισκέπτονται τον ιστότοπό μας 88 επισκέπτες και κανένα μέλος