Νότια Πίνδος και τα ορεινά χωριά της

Η Μεσοχώρα [πρώην Βυτσίστα] είναι χτισμένη σε υψόμετρο 800 μέτρων, στο ΝΔ τμήμα του νομού, ανάμεσα στις κορυφές Μύτικας και Αβγό της νότιας Πίνδου, στα αριστερά του ποταμού Αχελώου, και σε απόσταση 73 χλμ από τα Τρίκαλα. Η χλωρίδα είναι ιδιαίτερα πλούσια με δάση ελάτης και κέδρου, βελανιδιές, κουμαριές, δασική φτέρη αλλά και χιλιάδες καρποφόρα δέντρα, ήμερα και άγρια, όπως καρυδιές, κερασιές φουντουκιές (λεπτοκαρυές), κορομηλιές, μηλιές, κρανιές, αγριαχλαδιές (γκορτσιές) κ.ά. Η ποικιλία άγριων βοτάνων είναι ιδιαίτερα πλούσια, με τη ρίγανη να επικρατεί, γεγονός που ευνοεί την παραγωγή ανθόμελου. Στην περιοχή υπάρχουν λαγοί και πέρδικες γι’ αυτό δεκάδες κυνηγοί την επισκέπτονται συχνά. Αρπακτικά πουλιά όπως ο σταυραετός, ο γύπας (όρνιο) και το γεράκι φωλιάζουν στις γύρω απόκρημνες κορυφές. Λύκοι εμφανίζονται συχνά, όπως αλεπούδες και κουνάβια καθώς και πολλά τρωκτικά όπως οι βερβέρες. Αραιά εμφανίζονται αρκούδες και μάλλον είναι το νοτιότερο σημείο εμφάνισής τους στον ελλαδικό χώρο. Πολλά πουλιά φτερουγίζουν στα γύρω δάση.

Το Μοσχόφυτο είναι ένα ορεινό χωριό σε υψόμετρο 833 μέτρα. Η παλαιά ονομασία του χωριού ήταν Κορνέσι. Γύρω από το Μοσχόφυτο υψώνονται οι κορυφές της Λαιούσας και του Ξυροβουνίου. Το χωριό πήρε το όνομά του από το φυτό μόσχος. Στο Μοσχόφυτο βρίσκεται μια παλαιά εκκλησία του Προφήτη Ηλία η οποία είναι απέναντι από την πλατεία του χωριού. Το χωριό γιορτάζει τη μνήμη του Προφήτη Ηλία στις 20 Ιουλίου. Στην είσοδο του χωριού υπάρχει μια παιδική χαρά, με μία βρύση και ένα κιόσκι για να ξεκουράζονται οι επισκέπτες του. Τα σπίτια στο Μοσχόφυτο είναι πέτρινα.

Η Ορεινή είναι ορεινό χωριό χτισμένο σε υψόμετρο 1.120 μέτρων στις πλαγιές της νότιας Πίνδου και αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς του νομού Τρικάλων. 

Το Παράμερο είναι ορεινό χωριό χτισμένο σε υψόμετρο 1.040 μέτρων στις πλαγιές της νότιας Πίνδου και αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς του νομού Τρικάλων. Ο πληθυσμός του είναι 50 κάτοικοι. Απέχει περίπου μία ώρα και ένα τέταρτο από τα Τρίκαλα ενώ τελευταία έχει βελτιωθεί η οδική πρόσβασή του με την σήραγγα της Γκρόπας. Το χωριό κατοικείται κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες.

Παράμερο

Η Νέα Πεύκη είναι κοινότητα κτηνοτρόφων. Βρίσκεται 50 χλμ. από την Πύλη, ανατολικά της Μεσοχώρας, σε υψόμετρο 850μ. Το χειμώνα μένουν στην κοινότητα μόλις 25 άνθρωποι και το Καψάλι ερημώνει. Το καλοκαίρι, η Νέα Πεύκη και το Καψάλι ζωντανεύουν και οι 565 κάτοικοί τους γιορτάζουν το Δεκαπενταύγουστο, συμμετέχοντας στην αρχή του μήνα στο ποδοσφαιρικό τουρνουά του Ασπροποτάμου και, την ημέρα της γιορτής, με χορό μπροστά στην εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, λαϊκό γλέντι στην εκκλησία και στο καφενείο του χωριού, με ψητά, κλαρίνα και τραγούδι, ενώ γίνεται και η παραδοσιακή «βίζιτα» σε όσους γιορτάζουν. Το χωριό βρίσκεται ανάμεσα στα δάση των Γούπατων, της Ιταμίας και του Χατζάκου, όπου καταφεύγουν πέρδικες και λύκοι. Μέσα στο χωριό κυλά το Κακόρεμα, ενώ στην είσοδό του κυλά παραπόταμος του Αχελώου. Πάνω από το χωριό υψώνονται οι κορυφές Αβγό (2.148 μ.) και Περιβόλι (1.800 μ.), στις οποίες φθάνει κανείς με 5-6 και 2 ώρες περπάτημα, για να απολαύσει την καταπληκτική θέα της γύρω περιοχής. Κοντά στη Νέα Πεύκη και προς τη μεριά της εκκλησίας, βρίσκονται οι πηγές Βρυσούλα και Φράξος (1.200 μ.) και το σπήλαιο Αλώνια, ενώ λίγο μακρύτερα προς τα ΒΔ συναντούμε την Κόκκινη Σπηλιά.

Σε απόσταση 34 χλμ. δυτικά της Καλαμπάκας , σε υψόμετρο 850μ., στη νότια Πίνδο, βρίσκεται το χωριό Καστανιά, με πληθυσμό 150 άτομα το χειμώνα, που ξεπερνούν τα 1.200 τους καλοκαιρινούς μήνες. Επίσης, στο δρόμο για την Καλαμπάκα είναι ο οικισμός Μηλότοπος που πήρε τ’ όνομά του από τις πολλές μηλιές που καλλιεργούνται στην περιοχή. Υπάρχει εκεί πέτρινη βρύση με κιόσκι και χώρο αναψυχής για τον επισκέπτη. Η περιοχή της Καστανιάς είναι πλούσια σε καστανιές, καρυδιές, μηλιές, φουντουκιές, οξιές, έλατα και πεύκα. Αλλά είναι και τα άφθονα και κρύα νερά των πηγών Στίνος (στη θέση Γκούρα μέσα στα πλατάνια), Νίστρος, Γεωργομάνος και Σούντια στη θέση Μπούρος και τα ποτάμια Καστανιώτικος και Πριόνια. Ξεχωρίζει το δάσος του βουνού Κυνηγός ή Όμορφη ράχη (1.845μ.), που οι Καστανιώτες χάρισαν στο βασιλιά Γεώργιο Α΄, όταν αυτός επισκέφτηκε το χωριό το 1881. Για το λόγο αυτό ονομάστηκε και «Βασιλικό Δάσος». Αξιοσημείωτη είναι η θέα από τις κορυφές Κρούνες ή Στέμμα (1.239μ.), Μοράβα (1.930μ.) και Χιόλι στα νοτιοδυτικά (1.970μ.). Η γεωργοκτηνοτροφία και η υλοτομία είναι οι κύριες ασχολίες των κατοίκων. Υπάρχουν ακόμη τα αρχοντικά σπίτια - φρούρια των Δημάκη, Νικολάκη Λεβέντη και Κυρνάσιου, που είναι στενά συνδεδεμένα με τη νεότερη ιστορία του τόπου. Στο πρώτο φιλοξενήθηκαν ο Άρης Βελουχιώτης και οι αντιπρόσωποι του ΕΛΑΣ στο Βαλκανικό Συνέδριο των ανταρτών που έγινε στην Καστανιά στις 7 Ιουλίου 1943 (υπάρχει σχετική φωτογραφία με τον Άρη και αντιπροσώπους της αποστολής στο μπαλκόνι του αρχοντικού). Και τα τρία κάηκαν από τους Γερμανούς, μαζί με όλο το χωριό, στις 26 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς. Σώθηκαν μόνο η εκκλησία του Αγ. Αθανασίου (κτισμένη στα 1783 και αγιογραφημένη από τον Καλαρρυτινό ζωγράφο Δημήτριο Ζούκη) και το μοναστήρι του Αγ. Νικολάου.

Ο Κλεινός (ΚΛΕΙΝΟΒΟΣ, ΚΑΡΟΥΤΙΑ). Είναι ένα από τα ορεινά χωριά της νότιας Πίνδου και βρίσκεται σε υψόμετρο 848μ., σε απόσταση 35 χλμ. νοτιοδυτικά της Καλαμπάκας. Οι κάτοικοί του δεν ξεπερνούν τους 500 το χειμώνα, ενώ διπλασιάζονται τους μήνες του καλοκαιριού. Ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία (7.000 αιγοπρόβατα και 110 αγελάδες ελευθέρας βοσκής) και την υλοτομία. Ο Κλεινός περιλαμβάνει τον οικισμό Αμπέλια και αρκετούς μικρούς συνοικισμούς. Οι πηγές Καζάνι, Γκούρα και Λάκος τροφοδοτούν τον Κλεινοβίτικο, παραπόταμο του Πηνειού, ενώ ξεχωρίζουν οι κορυφές Τριγγία (2.204μ., με θέα στα Τρίκαλα, τον Όλυμπο και τα Μετέωρα), Κουριτιανός (1.912μ.) και Μπαμπά (1.950μ.). Το δάσος Αμουτζέλος, σε υψομ. 1.700μ., κατάφυτο με έλατα, πεύκα και θάμνους, η θολωτή βρύση Γκριγκόρη και το τοξωτό γεφύρι του Αγ. Γεωργίου (18ος αι.), συμπληρώνουν την ομορφιά του τοπίου. Αξιόλογα είναι τα χριστιανικά μνημεία της περιοχής. Η Ι. Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Χρυσίνου (1740) βρίσκεται στη θέση Μπουζιάνια σε 680 μ. Ιδρύθηκε μετά την καταστροφή της ομώνυμης μονής που βρισκόταν χαμηλότερα, στη θέση Χάνια Χρυσίνου και κάηκε κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου (1946-49). Σώζεται σήμερα ο μονόχωρος ναός και οι εξωτερικοί τοίχοι με τις πολεμίστρες.

Κλεινός

Η Αηδόνα είναι ορεινή κοινότητα της νότιας Πίνδου, σε υψόμετρο 850μ., και 40 χλμ. νοτιοδυτικά της Καλαμπάκας. Οι κάτοικοί του, είναι 128 άνθρωποι το χειμώνα και 700 το καλοκαίρι και ασχολούνται κυρίως με γεωργοκτηνοτροφικές εργασίες. Το παλιό όνομα του χωριού οφείλεται στον Τούρκο πασά Γιοβάν Αϊβάν. Κατά την παράδοση, το παλιό χωριό μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση λόγω της ελονοσίας που έπληξε την περιοχή. Προς τα νότια του χωριού, υψώνονται οι κορυφές Γόζορα (1.600μ.), Τσιατσιούλη (1.790μ.) και Νεράιδα (2.078μ.). Οι πηγές Παπαρσένη, Λούτσα και Ντράμπουστι βρίσκονται σε κοντινή σχετικά απόσταση. Εδώ υπάρχει το μοναδικό Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης στη Θεσσαλία, η τεράστια Φτελιά (Ulmus Minor) της Αηδόνας.

Σε απόσταση 47 χλμ. νοτιοδυτικά της Καλαμπάκας και σε υψόμετρο 1.050μ. βρίσκεται το Παλαιοχώρι, περιστοιχισμένο από τις κορυφές της Πίνδου, Κοκκινόβρυση (1.700μ.), Γκιόναλι (1.700μ.), Γκούρα (1.900μ.), Σουφλί (2.010μ.), Τριγγία (2.204μ.) και 6.000 στρ. παρθένου ελατοδάσους κατά μήκος των ποταμών Πλιάτσικα, Βλάχα, Κατωνίσθα και Κόγκια. Οι πηγές Ανάβρα (νοτίως του χωριού, στ’ αριστερά του κεντρικού δρόμου), Βλάχα (στα δυτικά μέσα σε έλατα) και Καλόγερος (2 χλμ. προς νότο), ολοκληρώνουν την ωραιότητα του τοπίου. Στη θέση Σουφλί, 50μ. κάτω από την ομώνυμη κορυφή, βρίσκεται σπήλαιο βάθους 40μ. και επιφάνειας 60 τμ. όπου αποθηκεύονταν πάγος τα παλαιότερα χρόνια. Η χλωρίδα και πανίδα της περιοχής είναι πλούσια, ενώ υπάρχει καταφύγιο θηραμάτων. Αλλοδαποί επιστήμονες έχουν ερευνήσει κατά καιρούς τα πετρώματα της περιοχής. Στην τοποθεσία Λαμπούσια υπάρχει λιθόκτιστη παλαιότατη βρύση. Πότε ακριβώς κτίστηκε το χωριό δεν είναι γνωστό. Είναι πάντως πολύ παλιό. Φαίνεται πως οι κάτοικοι της Παλαιογκορτσιάς (παλαιό όνομα), που την εγκατέλειψαν εξαιτίας κάποιας αρρώστιας, επέστρεψαν και έδωσαν στο χωριό το νέο του όνομα.