Η ανάπτυξη ως ζητούμενο, θα πρέπει να ικανοποιεί τις βασικές ανάγκες των πιο αδύναμων κοινωνικών ομάδων, του αστικού και αγροτικού πληθυσμού στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η ανάγκη για στέγη, ιατρική φροντίδα και εκπαίδευση. Στο προηγούμενο διάστημα πριν την οικονομική κρίση που υπήρχαν αρκετά εισοδήματα και πλεονάσματα στα νοικοκυριά, έγιναν πολλές μικρές ιδιωτικές επενδύσεις σε κτίρια, εξοπλισμούς, καταστήματα και διαμερίσματα που σήμερα πολλά από αυτά δεν χρησιμοποιούνται λόγω υψηλού κόστους λειτουργίας και μειωμένων εισοδημάτων.
Υπό αυτή τη έννοια το σύστημα παρουσιάζει υψηλή εντροπία (χαμένη ενέργεια)
Υπάρχουν όμως πραγματικές ανάγκες στο διατροφικό τομέα, στο τομέα κοινωνικής φροντίδας, στο πολιτισμό, τουρισμό και ζήτημα της επιμόρφωσης και της ψυχαγωγίας που δεν καλύπτονται και σε αυτούς τους τομείς και απαιτείται να γίνουν επενδύσεις ώστε να δημιουργηθούν νέες ευκαιρίες απασχόλησης και εισόδημα.
Η ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΤΟ ΕΜΜΕΣΟ ΚΕΡΔΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
Οι επενδύσεις λοιπόν με στόχο την κινητοποίηση του κοινωνικού κεφαλαίου είναι προαπαιτούμενο για την συμμετοχική οικονομία, τους μεγάλους καταναλωτικούς συνεταιρισμούς, τους μικρούς και ευέλικτους παραγωγικούς και τις τοπικές κοινωνικές συμπράξεις. Το όφελος της συμμετοχικής επένδυσης σε αυτό το επίπεδο για κάθε καταναλωτή και εργαζόμενο που μετέχει στη διαδικασία είναι η μείωση του κόστους των συναλλαγών άρα ένα έμμεσο κέρδος.
Για αυτό και η σπουδή στο κοινωνικό κεφάλαιο της περιοχής είναι από τις ουσιαστικότερες επενδύσεις για το μέλλον της τοπικής οικονομίας. Πρόκειται για την κατάκτηση γνώσης και δυναμικής που περικλείει ο συνεργατισμός και τα κοινωνικά δίκτυα στη διαχείριση των κοινών αγαθών, της φυσικής και πολιτιστικής και αγροτικής κληρονομιάς είναι η κινητήριος δύναμη. Επίσης οι γνώσεις για την αντιμετώπιση των δυσκολιών είναι απαραίτητο εφόδιο.
Μια διαδικασία που δεν είναι αυτονόητη, αλλά απαιτεί οργανωτική τεχνογνωσία, μια γέφυρα από ένα συγκεντρωτικό αναπτυξιακό μοντέλο που δίνει έμφαση μόνο στην παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα, σε ένα άλλο μοντέλο που δίνει έμφαση στην ποιότητα και στους θεσμούς συνεργασίας της κοινωνίας και δημιουργεί οικονομίες κλίμακας με το συνεργατισμό.
Η ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΜΑΘΗΣΗ
Η σχέση μεταξύ κοινωνικού κεφαλαίου και δια βίου μάθησης απέκτησε τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερη σημασία μέσα στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μέσα από τη χάραξη πολιτικών για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, η Ευρωπαϊκή πολιτική στοχεύει στο να εξισορροπήσει τις αυξημένες ανάγκες που παρουσιάζονται στα πλαίσια αντιμετώπισης της ανεργίας και στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής.
Πρόσφατες έρευνες υποστηρίζουν ότι το κοινωνικό κεφάλαιο αποτελεί όχι μόνο σημαντικό παράγοντα της εκπαίδευσης αλλά και ένα από τα πολύτιμα προϊόντα της.
Ωστόσο τα προγράμματα κατάρτισης που υλοποιήθηκαν στη χώρα μας δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα καθώς, δεν απευθύνονταν μέχρι τώρα στη διαμόρφωση κοινωνικού κεφαλαίου αλλά σε ατομικές δεξιότητες που παράγουν ήδη τα σχολεία και Πανεπιστήμια. Είναι φανερό ότι η δια βίου μάθηση μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας όπως στα σχολεία δεν έχει προστιθέμενη αξία ως δια βίου μάθηση και πρακτική άσκηση μέσα στη κοινωνία τις παραγωγικές και πολιτιστικές διαδικασίες.
Σημαντικός παράγοντας στην αποτελεσματικότητα της επιμόρφωσης είναι το ίδιο το περιεχόμενο καθώς η έννοια του κοινωνικού κεφαλαίου είναι αλληλένδετη με το όραμα για κοινωνία των πολιτών, η οποία αναφέρεται σε όλους τους μη κυβερνητικούς θεσμούς που συμβάλλουν στη διακυβέρνηση.
ατά αυτό τον τρόπο αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη τηςκοινωνικής οικονομίαςενώ διαθέτει κοινά χαρακτηριστικά με άλλες μορφές κεφαλαίου, γιατί κάποιος μπορεί να επενδύσει σε αυτό προκειμένου να αποκομίσει οφέλη αργότερα π.χ μέσα από ένα καταναλωτικό συνεταιρισμό.
Επομένως το κοινωνικό κεφάλαιο είναι μια δυναμική της κοινωνίας που ενισχύεται από τα κοινωνικά δίκτυα και την κοινωνικοποίηση της γνώσης στην εποχή της ψηφιακής τεχνολογίας και του διαδικτύου που οφείλουμε να αναδείξουμε και να σπουδάσουμε σε κάθε περιοχή για αυξήσουμε τελικά τις δυνατότητες στην επινόηση και την προσφορά εργασίας.
ΤΟΠΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ.
Ο νέος νόμος για την κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία 4430/31-10-2016 θεσμοθετεί με σαφήνεια τη θεσμική συνεργασία των Δήμων και των οργανώσεων της κοινωνικής οικονομίας άρθρο 7 με τη δυνατότητα προγραμματικών συμφωνιών, ενώ προβλέπονται «ενώσεις» σε δευτεροβάθμιο επίπεδο άρθρο 9. Έτσι μπορούν να οργανωθούν με τη στήριξη των δήμων και περιφερειών «οι τοπικές κοινωνικές συμπράξεις¨».
Σε αυτό το πλαίσιο το ΙΝΜΕΚΟ προτείνει , μια γέφυρα συνεργασίας του ενιαίου χώρου της κοινωνικής οικονομίας, με την Τ.Α για την δημιουργική αλληλεπίδραση των δύο χώρων και την ανταλλαγή τεχνογνωσίας.
Οι τοπικές κοινωνικές Συμπράξεις συγκροτούν ενώσεις, από τοπικές συλλογικότητες, κοινωνικά δίκτυα, συνεταιρισμούς και δομές της Τ.Α. κι αυτό μπορεί να γίνει σε κάθε Δήμο. Κάθε Σύμπραξη μπορεί να συσταθεί σύμφωνα με το νέο νόμο διαμορφώνοντας ένα πλαίσιο συνεργασίας με ένα τοπικό Σύμφωνο, που θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε υπό προϋποθέσεις ένα τοπικό «κοινωνικό συμβόλαιο».
Οι Συμπράξεις αυτές μπορούν να σχεδιάζουν και να υλοποιούν προγράμματα ενίσχυσης των κοινωνικών δομών στους δήμους με νέες μορφές οργάνωσης της κοινωνικής επιχειρηματικότας.
Δομές οι οποίες μπορούν να κατευθύνουν και να συμβουλεύσουν στη συγκέντρωση κοινωνικού και διανοητικού κεφαλαίου, αλλά και χρηματικού επενδυτικού κεφαλαίου με τη συμμετοχή της κοινότητας.
Παράλληλα, είναι αναγκαίος ένας μηχανισμός δικτύωσης και οργάνωσης που οφείλει να εξυπηρετεί το σύνθετο έργο της κινητοποίησης των ανθρώπινων πόρων και δικτύωσης των κοινωνικών επιχειρήσεων από όλες τις πλευρές – πολίτες, καταναλωτές, επαγγελματίες, παραγωγούς, κοινωνικούς φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ, MENTORING
Το Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικής Οικονομίας ΙΝΜΕΚΟ για να ανταποκριθεί σε αναγνωρισμένες ανάγκες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τοπικών φορέων κοινωνικής οικονομίας έχει αναπτύξει το επιμορφωτικό πρόγραμμα, MENTORINGγια εφαρμογές της Κοινωνικής Οικονομίας σε συνέργεια με την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Το πρόγραμμα αυτό απευθύνεται σε στελέχη Τ.Α και φορείς κοινωνικής επιχειρηματικότητας για μεταφορά οργανωτικής τεχνογνωσίας, επιμόρφωσης στελεχών και συμβουλευτικής στο πεδίο που αναπτύσσεται ο τομέας της κοινωνικής οικονομίας.
Το “ανοικτό επιμορφωτικό πρόγραμμα Μέντορες – Κοινωνικοί υποστηρίζεται και με τη συμβολή του διαδικτύου, όπως συμβαίνει και με το ανοικτό λογισμικό. Με εύκολη πρόσβαση για τη κοινωνία, τους ανέργους με πτυχία και τους οικονομικά και κοινωνικά αποκλεισμένους.Ένα ανοικτό επιμορφωτικό πρόγραμμα που μπορεί να στηρίξει τις προσπάθειες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης η οποία προωθεί εναλλακτικό πρόγραμμα με στόχο να ξεφύγει από το παρωχημένο πελατειακό πολιτικό σύστημα.
Το πρόγραμμα διαμορφώθηκε με βάση τις ανάγκες μεταφοράς σχετικής τεχνογνωσίας που υπάρχουν σε επίπεδο της Τ.Α. και τις πρόνοιες του νέου Νόμου 4430/16, με τίτλο Μέντορες για την Κοινωνική Οικονομία» συγκεντρώνοντας ένα υψηλό επίπεδο συνεργατών –Μεντόρων κοινωνικής οικονομίας.
Το πρόγραμμα υλοποιείται με τριήμερα σεμινάρια workshops που παρακολουθούν και συμμετέχουν στελέχη της Τ.Α. και των τοπικών κοινωνικών επιχειρήσεων, με βασικό στόχο την ίδρυση και λειτουργία τοπικών κοινωνικών συμπράξεων, σε συνεργασία Κοινωνικών επιχειρήσεων και Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Για το πρόγραμμα έχουν εκδηλώσει ήδη ενδιαφέρον πάνω από 30 Δήμοι στη χώρα και τοπικοί φορείς κοινωνικής οικονομίας,
Με βάση αυτές τις ανάγκες το περιεχόμενο του επιμορφωτικού προγράμματος «Μέντορες για την Κοινωνική Οικονομία» αναπτύσσεται σε τρεις βασικούς άξονες:
α) Στον τομέα της παραγωγής ανασυγκρότησης των περιφερειών όπου εξετάζεται αντικείμενο κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
β) Αναφορικά με τους φορείς και τα δίκτυα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας εξετάζεται το “υποκείμενο επιχειρηματικότητας” από που δρουν στο χώρο
γ)Αναφορικά με τους θεσμούς και το περιβάλλον εξετάζεται πως δημιουργείται και πως οργανώνεται το οικονομικό περιβάλλον «οικοσύστημα» της κοινωνικής οικονομίας.
Α
ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ως πεδίο επιμόρφωσης και μετάδοσης οργανωτικής τεχνογνωσίας)
Με άξονες τους τομείς ΑΓΡΟΔΙΑΤΟΦΗ - ΤΟΥΡΙΣΜΟ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ-ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ – ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΝΟΜΙΑ δημιουργούνται γέφυρες συνεργασίας και εμπιστοσύνης μέσω της συμμετοχικής κοινωνικής οικονομίας, με την μορφή συντεταγμένων παραγωγικών και θεματικών πρωτοβουλιών, με θεσμικό στόχο να σχηματίσουν μια ενιαία κοινωνική σύμπραξη «ΕΝΩΣΕΙΣ» στο χώρο και στο επίπεδο της κάθε περιφερειακής ενότητας με αντικείμενο τον συντονισμό των δράσεων αλλά και την συμβουλευτική στήριξη και επιμόρφωση στελεχών.
ΣΥΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΗ – ΤΟΥΡΙΣΜΟ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
Το μέτρο της κοινωνικά υποστηριζόμενης γεωργίας σε συνέργειες με το τουρισμό και με αντικείμενο την αγροδιατροφή και τον ποιοτικό τουρισμό στοχεύει στη αναγέννηση της καλλιέργειας και συγκομιδής της Ελιάς, των εσπεριδοειδών και των οπωροκηπευτικών. Με την οργάνωση ομάδων γεωργών παραγωγών, δικτύωσης ομάδων ιδιοκτητών και εργασιακών συνεταιρισμών με σκοπό την ενεργοποίηση ανενεργών πόρων και την οργάνωση της διακίνησης των προϊόντων χωρίς μεσάζοντες. Με οργανωτικά εργαλεία διάθεσης των προϊόντων αυτών τους καταναλωτικούς συνεταιρισμούς, τις ενώσεις και τα δίκτυα επαγγελματιών στο χώρο της εστίασης για την προώθηση της μεσογειακής κουζίνας και συμπληρωματικότητας του τουριστικού προϊόντος.
Κοινωνική οικονομία και παραγωκατανάλωση, χωρίς μεσάζοντες
Μια από τις πρωταρχικές μορφές της κοινωνικής οικονομίας είναι η παραγωκατανάλωση η οποία μπορεί να αναπτυχθεί μέσα από την κοινωνικά υποστηριζόμενη γεωργία, από καταναλωτικές ενώσεις και συνεταιρισμούς και θεσμικό εργαλείο τη συμβολαιακή γεωργία.
Η παραγωκατανάλωση ως μορφή έρχεται από πολύ παλιά την οικιακή οικονομία και την τοπική αυτάρκεια. Ο παραγωγός είναι ταυτοχρόνως και καταναλωτής χωρίς την μεσολάβηση του εμπόρου και του κράτους. Σήμερα αυτή η σχέση έρχεται σε εξελιγμένη μορφή μέσω των κοινωνικών δικτύων που συγκροτούν κοινωνικό κεφάλαιο και δίνουν ώθηση στις κοινωνικές επιχειρήσεις.
ΔΟΜΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Στο χώρο της πολιτιστικής πραγματικότητας της περιφέρειας υπάρχει μια σημαντική πολιτιστική προσφορά από μη κερδοσκοπικούς φορείς που αποτυπώνεται στο διαθέσιμο πολιτιστικό και τουριστικό και το προϊόν αυτό μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ως «άδηλη κοινωνική οικονομία».
Η μετάβαση από μια κατακερματισμένη δραστηριότητα σε ένα δομημένο προγραμματισμό με βάση τα υφιστάμενα πολιτιστικά διαθέσιμα και φορείς με ετήσιο πρόγραμμα φεστιβαλικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων, εκθέσεων, θα συμβάλει στην ενίσχυση της πολιτιστικής κοινωνικής επιχειρηματικότητας ενισχύοντας το συνολικό τουριστικό προϊόν.
Για την ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ το πρόγραμμα αποβλέπει την προώθηση της οργανωτικής κουλτούρας που είναι αναγκαία για την σύσταση των ενεργειακών συνεταιρισμών και ανακύκλωσης. Αναγνωρίζοντας ότι κλειδί στην ανάπτυξη αυτών είναι η συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και η συγκρότηση κοινωνικού κεφαλαίου αλλά και η οργανωτική τεχνογνωσία της κατανεμημένης ενέργειας.
ΥΓΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ
Ο τομέας αυτός είναι πιο ανεπτυγμένος στο χώρο της κοινωνικής οικονομίας σε Ευρωπαϊκό επίπεδο καθώς περιλαμβάνει τη λειτουργία κοινωνικών δομών για τις ομάδες κοινωνικού και οικονομικού αποκλεισμού (φροντίδα του παιδιού και των υπερηλίκων). Η εμπλοκή των ωφελούμενων ομάδων στα συνεργατικά σχήματα με στόχο τη μείωση του κόστους των υπηρεσιών και των αυτοδιαχειριζόμενων ασφαλιστικών ταμείων δίνει ισχυρή δυναμική στο κλάδο. Οι πολύπλοκες όμως σχέσεις που αναπτύσσονται στην παροχή υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής μέριμνας απαιτεί σχετική οργανωτική τεχνογνωσία.
Β
ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ως πεδίο επιμόρφωσης και μετάδοσης οργανωτικής τεχνογνωσίας).
Εξετάζει θέματα οργάνωσης μεταξύ των δικτύων και συνεταιρισμών, σύμφωνα συνεργασίας μεταξύ καταναλωτών και παραγωγών με κοινές και οριζόντιες δράσεις εκθέσεις προϊόντων, φεστιβάλ, θερμοκοιτίδων και επικοινωνιακών γεγονότων και προβολών που διαμορφώνουν συνείδηση και κατανόηση του χώρου της κοινωνικής οικονομίας.
ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Στο τομέα της αντιμετώπισης της ανεργίας, η παρουσίαση των πρόσφατων εμπειρικών δεδομένων για την απασχόληση στην κοινωνική οικονομία (Κ.Ο.), μέσα στο περιβάλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δίνει την ευκαιρία για τη σταχυολόγηση των σημαντικότερων φαινόμενων και τη διατύπωση προτάσεων για διεξοδικές επιλογές. Η ανάλυση, μετά τη συστηματική έκθεση των συγκριτικών στοιχείων για τα καθεστώτα απασχόλησης και τον εθελοντισμό, εξετάζει εναλλακτικές επιλογές για τις νέες μορφές εργασίας στην κοινωνική οικονομία.
Γ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΩΣ ΘΕΣΜΟΣ ΚΑΙ «ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ»
Κοινωνική οικονομία δεν είναι απλά μια κοινωνική επιχείρηση ή ένας συνεταιρισμός αλλά ένα ξεχωριστό μοντέλο οικονομίας που χρειάζεται αντίστοιχο θεσμικό περιβάλλον, δηλαδή ένα συμβολικό «οικοσύστημα», για να ευδοκιμήσει. Αυτό το θεσμικό περιβάλλον συνδιαμορφώνεται από τους θεσμούς της πολιτείας αλλά και από την αυτόβουλη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας σε συνεργατικούς θεσμούς.
«Τα χρηματοδοτικά θεσμικά εργαλεία στο σχεδιασμό προγραμμάτων», έχουν επίσης σχέση με το θεσμικό περιβάλλον.
Πως ο Μέντορας θα βρεθεί δίπλα στον κοινωνικό επιχειρηματία /φορέα, μέσω ενός δικτύου αλληλέγγυας συμβουλευτικής για να μοιραστεί τη «σοφία» του, τα λάθη του ενδεχομένως αλλά και τις επιτυχίες του. Για έναν επιχειρηματία ο μέντορας είναι κάποιος που έχει επιχειρηματική εμπειρία και που μπορεί να χρησιμεύσει ως ένας έμπιστος και εχέμυθος συνομιλητής για μια αρκετά σημαντική χρονική περίοδο.
Σε αυτή τη σχέση μαζί με τη δικτύωση και το περιεχόμενο διδασκαλίας στοχεύει το επιμορφωτικό πρόγραμμα.
Η επιστημονική ομάδα που διαμόρφωσε και υλοποιεί το πρόγραμμα:
ΙΝΜΕΚΟ
Τηλ. Επικοινωνίας 210 8813761,
email: peskonet@gmail.com