Ο αγώνας κατά των γερμανών και ιταλών κατακτητών. Η Μάχη της Μερίτσας.

Η εγγύτητα με τα Μετέωρα και τους ορεινούς όγκους προς βορρά, δεν πρόσφερε ασφάλεια στα στρατεύματα κατοχής που δεν κατάφεραν ποτέ να ασκήσουν μόνιμα την εξουσία τους στην περιοχή. Οι κάτοικοι της πόλης γνώρισαν έτσι μια περιορισμένη ελευθερία αφού για μεγάλα διαστήματα βρίσκονταν στην ελεύθερη Ελλάδα που ήταν υπό των έλεγχο των αντάρτικων δυνάμεων του βουνού. Βεβαίως η πόλη πλήρωσε μεγάλο τίμημα για την ελευθερία αυτή. Δύο φορές πυρπολήθηκε από τους κατακτητές ναζί. Οι κάτοικοι εγκατέλειψαν την πόλη παίρνοντας μαζί τους ό,τι μπορούσαν, τα πλέον απαραίτητα, έστησαν στις ερημιές του Κόζιακα και των Χασίων πρόχειρες καλύβες κι έμειναν εκεί. Άλλοι εγκαταστάθηκαν σε διάφορα χωριά, άλλοι έφυγαν στα Τρίκαλα και στην Αθήνα και πολλοί πήγαν στο μοναστήρι του Βυτουμά. Σ' αυτή την κατάσταση βρήκε την Καλαμπάκα η συνθηκολόγηση των Ιταλών στις 3 Σεπτέμβρη 1943.