Καλόγηροι - Δημοτικό Διαμέρισμα Πύλης

Οι Καλόγηροι είναι χωριό που βρίσκεται σε υψόμετρο 720μ. Το βουνό Κόζιακας, στον οποίο είναι κτισμένο το χωριό, αποτελεί τόπο έλξης πολλών βοτανολόγων εξαιτίας της σπάνιας χλωρίδας του. Τους Καλόγηρους περιβάλλουν οι κορυφές της Τσούκας (1.300μ.), του Μαυροπουλίου (1.700μ.) και της Νεράιδας (917μ.), στην οποία βρίσκεται και η σπηλιά της Νεράιδας. Στα δάση της περιοχής συναντά κανείς οξιές, δρύς, πλατάνια και έλατα. Οι πηγές στο Λαύρου, τη Σκλήθρα, τη Γκούρα, στα Συμιτέϊκα και στα πανέμορφα Λιβάδια, η Βρυσούλα και η Γκορούλα και το ρέμα των Καλογήρων, ποτίζουν με τα νερά τους τον δασωμένο με έλατα, καστανιές και πεύκα τόπο στην Αγκαθάρα, τον Κατσαρό, το Προσήλιο, τις Ρόκες και τα Σκλήθρα. Εδώ ζει μεγάλος αριθμός ζώων: αλεπούδες και αγριογούρουνα, λύκοι και αρκούδες. Πιο ψηλά ορθώνονται οι κορυφές του Μαυροπουλίου (1.700 μ.) απ’ όπου φαίνονται τα Στουρναραίικα, τα Τρίκαλα, η Καρδίτσα και το Νεραϊδοχώρι, της Τσιούκας (1.300 μ.) και της Νεράιδας (950 μ.), απ’ όπου φαίνονται τα Τρίκαλα, τα Χάσια, η Καλαμπάκα και τα Μετέωρα.

Οι κάτοικοι του χωριού σήμερα ασχολούνται κυρίως με την υλοτομία και την γεωργοκτηνοτροφία. Παρασκευάζουν, όμως, και το τσίπουρο της χρονιάς σε παλιά αποστακτήρια. Σώζεται το εργαστήριο ξύλινων κατασκευών του Αναστάσιου Σφυρλίδα και μαζί ένα ενδιαφέρον δείγμα προβιομηχανικής τεχνολογίας, ο υδροκίνητος τόρνος.

Στην πλατεία του χωριού είναι τοποθετημένο αντίγραφο της επιτύμβιας στήλης του Εχένικου, με αναπαράσταση πολεμιστή ή αξιωματούχου που σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια της μάχης, κατασκευασμένη από θεσσαλικό μάρμαρο με διαστάσεις 1,66 ύψους και 0,71 πλάτους κατά τη βάση, η οποία φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Λάρισας μετά από περιπετειώδη "διαδρομή" αφού είχε πέσει και αυτή θύμα αρχαιοκαπήλων, (όπως δυστυχώς και πάρα πολλά ευρήματα από όλη την Ελλάδα). Η επιτύμβια στήλη εικάζεται ότι προέρχεται από την περιοχή μεταξύ Καλογήρων και Αγίου Προκοπίου όπου τοποθετείται η πόλη Ποίτνεο ή Πότναιο που άκμασε από τον 5ο π.Χ. έως τους ρωμαϊκούς χρόνους. Οι Καλόγηροι συσχετίζουν την ονομασία τους με την εκκλησιαστική ιστορία του τόπου αφού ήταν η πατρίδα του ηγούμενου της Μονής Δουσίκου Ιερόθεου (1793-1819 & 1822-1823) καθώς αναφορά σε πέρασμα από τους Καλογήρους του Κοσμά του Αιτωλού το 1777.

Αξίζει να επισκεφθεί κανείς την εκκλησία του Αγίου Νικολάου(δεύτερο μισό του 19ου αι.) η οποία άρχισε να κτίζεται το 1896 και βρισκόταν σε άλλη θέση κοντά στο ποτάμι αποτελώντας το κέντρο του τότε χωριού. Σήμερα βρίσκεται στην πλατεία του χωριού. Επίσης την εκκλησία της Αγίας Τριάδας (1950) η οποία παλιότερα βρισκόταν στην κορυφή βράχου σε δύσβατη περιοχή. Λόγω μερικής κατάρρευσης μεταφέρθηκε το 1950 λίγα μέτρα μακρύτερα. Κατά τη θεμελίωση της βρέθηκαν ερείπια τάφων. Τις πετρόκτιστες και σε μόνιμη ροή, βρύσες "Στρατίκη" και  "Δεσπότη". Το λιθόκτιστο σχολείο που χτίστηκε το 1908 επί δημάρχου Αιθήκων Νικολού Στουρνάρα. Χαρακτηριστικά είναι τα ανάγλυφα σύμβολα που βρίσκονται σε εμφανή σημεία του λιθόκτιστου κτιρίου, όπως σταυρός, δάφνινο στεφάνι κ.α. Τον παλιό νερόμυλο στον Καλογερίτη ποταμό ο οποίος λειτουργούσε τα παλιότερα χρόνια εξυπηρετώντας τις ανάγκες των γύρω χωριών. Τον νερόμυλο του χωριού ο οποίος λειτουργεί και σήμερα για τους κατοίκους του χωριού, αλέθοντας σιτηρά. Τη θέση "Λιβάδια" στο δάσος, με πηγή και βρύση στην οποία διεξάγεται το πανηγύρι του προφήτη Ηλία και ενδείκνυται για πικ-νικ. Τη σπηλιά Νεράιδας και "Αράϊδας" και τέλος το δάσος των Καλογηρων κάνοντας στάση στις πηγές Λαύρου, Σκλήθρα, Γκούρα και Μεσοχώρι.

Για τους πεζοπόρους και ορειβάτες ιδανικός προορισμός είναι η κορυφή "Τσινύκα" (1300 μ. υψ.) και κορυφή "Μαυροπουλίου" (1721 μ. υψ.) για θαυμάσετε την καταπληκτική θέα. Εναλλακτική δραστηριότητα είναι το ψάρεμα μπριάνας στον Καλογερίτη.

Οι Καλόγηροι πανηγυρίζουν δύο φορές το χρόνο: του Αγίου Πνεύματος, στο εξωκλήσι, που βρίσκεται στη θέση Αγία Τριάδα, και του Προφήτη Ηλία, στην εκκλησία που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού, με καζανιές και γλέντι στην πλατεία και στα μαγαζιά. Το Δεκαπενταύγουστο το πανηγύρι μεταφέρεται στα Λιβάδια, όπου μοιράζεται φαγητό και καλούνται εκπολιτιστικοί σύλλογοι να συμμετάσχουν με την παρουσίαση τραγουδιών και χορών.

Ο πολιτιστικός σύλλογος της περιοχής «ο Εχένικος» διοργανώνει κάθε χρόνο γλέντι «Το αντάμωμα των Καλογεριτών» με πλούσιο μουσικοχορευτικό πρόγραμμα, παραδοσιακό φαγητό και κρασί.