Η Πύλη

Η Πύλη βρίσκεται στην είσοδο της πεδινής περιοχής της Θεσσαλίας προς τα ορεινά της Πίνδου. Τα δύο αντικριστά βουνά: Κόζιακας και Ίταμος που διαχωρίζονται από τον Πορταϊκό ποταμό σχηματίζουν μία φυσική μεγαλόπρεπη Πύλη, απ όπου και το όνομα της κωμόπολης.

Ο Πηνειός ποταμός

Ο Πορταίτης, παραπόταμος στου Πηνείου κοντά στην Πύλη

Ο Όμηρος τον αποκαλεί αργυροδίνη. Κατά την Ελληνική μυθολογία ο Πηνειός ήταν γιος του Ωκεανού και της Τιθύος, όπως όλοι άλλωστε οι ποταμοί κατά την ιδεοανθρωπόμορφη τότε αντίληψη. Με το όνομα Σαλαβριάς φέρεται κατά τον Μεσαίωνα, όπου πρώτη που τον ονομάζει έτσι είναι η Άννα Κομνηνή, το 1150 μ.Χ.

Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και Μανιταριών της Καλαμπάκας

Προσφάτως εγκαινιάστηκε και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και Μανιταριών της Καλαμπάκας που περιλαμβάνει μια πλούσια συλλογή πτηνών και θηλαστικών καθώς και ένα ολοκληρωμένο μουσείο μανιταριών, το πρώτο στο είδος του στην Ελλάδα. Υπάρχουν περίπου 300 είδη ζώων και αρκετές δεκάδες με τα κυριότερα είδη μανιταριών.

Η γυναικεία μονή του Αγίου Στεφάνου.

Η γυναικεία μονή του Αγίου Στεφάνου είναι χτισμένη στο νοτιότερο βράχο των Μετεώρων, πάνω ακριβώς από την πόλη της Καλαμπάκας. Είναι μια μονή - αητοφωλιά πάνω από την πόλη που αντιστέκεται στον ίλιγγο, στο φόβο και την απειλή του θανάτου. Και οραματίζεται τον παράδεισο. Βρίσκεται στο μπαλκόνι του βράχου που αγναντεύει τον θεσσαλικό κάμπο. Από κάτω τα πηλόχρωμα κεραμιδένα πανωφόρια της Καλαμπάκας. Πιο μακριά ο Πηνειος ποταμός.

Εδώ η φύση η τέχνη και ο ασκητισμός συναγωνίζονται μεταξύ τους.  Σύμφωνα με την παράδοση ο βράχος κατοικήθηκε από το 1192, ενώ η μονή αναπτύχθηκε πλήρως το 14ο αι. Κτήτορας της μονής θεωρείται ένας γόνος της οικογένειας των Καντακουζηνών, ο Αντώνιος. Δεύτερος κτήτορας και ανακαινιστής του αρχικού καθολικού της μονής, γύρω στα μέσα του 16ου αι. ήταν ο μοναχός Φιλόθεος.

Το 1545 η μονή έγινε σταυροπηγιακή, προνόμιο που διατηρήθηκε για 200 χρόνια περίπου. Το σημερινό καθολικό της μονής που χρονολογείται, βάσει επιγραφής στα 1798, είναι αγιορείτικου τύπου και τιμάται στην μνήμη του Αγίου Χαραλάμπους. Το παλιό καθολικό, ένας μονόχωρος ναός, που είναι αφιερωμένος στον Άγιο Στέφανο χτίστηκε το 1350 και τοιχογραφήθηκε στα μέσα του 16ου αι. στη μονή φυλάσσεται η κάρα του Αγ. Χαραλάμπους. Στο καθολικό είναι σκαλισμένο στο μαρμάρινο πάτωμα η μορφή του βυζαντινού δικέφαλου αετού.

Στο ξυλόγλυπτο τέμπλο του καθολικού, πελεκημένο από μετσοβίτες μαστόρους, υπάρχει πλήθος πουλιών, ζώων, φυτών, μέσα στα οποία ξεχωρίζει η εξής συμβολική παράσταση. Ένας πελαργός κρατά φίδι στο ράμφος και σκίζει τα στήθια του για να στάξει αίμα και να ραντίσει τους νεοσσούς και να τους σώσει από το δηλητήριο. Όπως ακριβώς το αίμα της σταύρωσης του Ιησού έσωσε το ανθρώπινο γένος. Σώζεται επίσης ένα υπέροχο παλιό βημόθυρο, ιερά άμφια, ενώ η προσφάτως κατασκευασμένη ξυλοστέγη ταιριάζει με το χώρο.

Στη μονή λειτουργούν εργαστήρια όπου οι μαναχές επιδίδονται στα διακονήματά τους.

    Εργαστήρι αγιογραφίας όπου τηρείται η παμπάλαια βυζαντινή παράδοση και τέχνη.
    Ιεροραφείο όπου ράβονται από μοναχές ιεροράπτριες τα άμφια, τα καλύμματα της αγίας τράπεζας και τα κομποσκοίνια.
    Εργαστήρι κωδίκων όπου καταγράφονται και ταξινομούνται παλαιά χειρόγραφα, κώδικες και περγαμηνές.
    Εργαστήρι λαϊκής τέχνης όπου κατασκευάζονται τα χειροτεχνήματα που διατίθενται στο κοινό.

Στον τοίχο υπάρχει καλλιγραφημένη μια πινακίδα που γράφει: Ο αγιογράφος ζωγραφίζοντας θεολογεί και θεολογών ζωγραφίζει».

Το κομποσκοίνι

Το κομποσκοίνι είναι φυλακτό όχι μόνο γιατί είναι προιόν εργασίας της μοναχής που προσεύχεται καθώς το κατασκευάζει. Είναι μέσο αυτοσυγκέντρωσης. Κάθε κόμπος που περνά από τα δάκτυλα συνοδεύεται από μια προσευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με».