Ο πρώτος άνθρωπος Homosapiens στη Θεσσαλία

Πολλά – πολλά χρόνια μετά τη δημιουργία του θεσσαλικού κάμπου κατοικήθηκε η περιοχή όπως αποδεικνύουν τα ευρήματα απολιθωμένων οστών και χρηστικών εργαλείων που εντοπίστηκαν στον Πηνειό ποταμό.  Είναι συγκλονιστικό να δεί κάποιος ότι η ανθρώπινη παρουσία στον κάμπο έχει την ίδια διάρκεια 100,000 χρόνων, όσο διαρκεί δηλαδή και η εμφάνιση του ανθρώπινου είδους όπως τον γνωρίζουμε ως σήμερα στη γη.

Στις αρχές της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. έρχονται στην οροσειρά της Πίνδου ελληνικά φύλα όπως οι Αθαμάνες, οι Αρκάδες, οι Αίθικοι, ενώ στα ορεινά Χασιά-Αντιχασιά έχουν εγκατασταθεί Ίωνες.  Η περιοχή κατοικείται λοιπόν από τα πανάρχαια χρόνια.

Παλαιολιθικά δείγματα κατοίκησης έχουν βεβαιωθεί στο σπήλαιο της Θεόπετρας, όπου βρέθηκαν εργαλεία της Μέσης και Ανώτερης Παλαιολιθικής, αλλά και της Μεσολιθικής περιόδου (περίπου 130,000 - 8,000 π.Χ.). Το σπήλαιο κατοικείται ως το τέλος της Νεολιθικής Εποχής με αρχές Χαλκοκρατίας (2800 π.Χ.), οπότε και εγκαταλείφθηκε. Βρέθηκαν κομμάτια από αγγεία της Αρχαιότερης Νεολιθικής Εποχής (6000 - 5000 π.Χ.) με εμπίεστες νυχιές και γραπτά της Μέσης Νεολιθικής (5000 - 4000 π.Χ.). Νεολιθικού ενδιαφέροντος θέσεις έχουν εντοπιστεί επίσης κοντά στο χωριό Μεγάλο Κεφαλόβρυσο, 9 χλμ ΒΔ από τα Τρίκαλα, ενώ στο Ζάρκο βρέθηκε πήλινο πρόπλασμα σπιτιού, με ειδώλια, προσφορά σε θεμελίωση κατοικίας (Νεότερης Νεολιθικής Εποχής, 5η χιλιετία π.Χ.).

Ας σημειωθεί εδώ ότι οι Θεσσαλοί χρησιμοποιούσαν το ίδιο σύστημα γραφής με τη Μινωική Κρήτη.

Οι πρώτοι αγρότες των Τρικάλων

Δεν είναι καθόλου περίεργη η πρώιμη μόνιμη εγκατάσταση ανθρώπων στην περιοχή, όταν αποφάσισαν να βγουν από τις σπηλιές και να καλλιεργήσουν τη γη.

Τι ζητούσαν οι πρώτοι γεωργοί από ένα χώρο για να τον επιλέξουν για κατοικία τους;

Πρώτα – πρώτα ασφάλεια, ένα ασφαλές καταφύγιο που θα τους προστάτευε από εχθρικές επιθέσεις, ένα φυσικό οχυρό. Αυτό το βρήκαν στην περιοχή που σήμερα λέμε Τρίκαλα, είναι το σημερινό κάστρο.
Δεύτερη προτεραιότητα στην αναζήτησή τους ήταν η διαθεσιμότητα νερού. Και αυτό το βρήκαν, ο Ληθαίος ποταμός κυλά δίπλα.
Τέλος ήθελαν μια εύφορη γη για να απλώσουν τις καλλιέργειές τους και να ταΐζουν τα ζώα τους. Ο Θεσσαλικός κάμπος ήταν το ιδανικό σημείο.

Κάτι ακόμη ήταν πολύ χρήσιμο για τους πρώτους κατοίκους των Τρικάλων. Βρίσκονται κοντά στο πέρασμα από την Πίνδο και την Ήπειρο, στον κάμπο και την νοτιότερη ενδοχώρα και τη θάλασσα. Το πέρασμα από μια περιοχή σε μια άλλη πάντα πρόσφερε ευκαιρίες για εμπόριο, γνωριμία άλλων λαών και τόπων, ανταλλαγή ιδεών, εμπειριών, τεχνών και τεχνικών. Με λίγα λόγια πρόσφερε πρόοδο.

Ασπροπόταμος

Τα χωριά του Ασπροποτάμου: βρίσκονται στο πιο ορεινό τμήμα του Δήμου Καλαμπάκας, στις πλαγιές της νότιας Πίνδου, ανάμεσα στα Τζουμέρκα, το Μέτσοβο και το Περτούλι, στο δυτικό τμήμα του Νομού Τρικάλων.

Πρόκειται για μια διαδρομή από τις ομορφότερες ορεινές περιοχές της Ελλάδας, από όπου πηγάζει ο ποταμός Αχελώος και οι παραπόταμοί του από το λεγόμενο Σύμπλεγμα του Ασπροποτάμου. Την περιοχή χαρακτηρίζει επίσης μια μεγάλη δασική έκταση 280.000 στρεμμάτων με φυσιογραφική μοναδικότητα που συνθέτει ένα μοναδικό φυσικό περιβάλλον το οποίο μαγεύει τον επισκέπτη.

Τα χωριά του Ασπροποτάμου είναι ευκολότερα προσβάσιμα μέσω Καλαμπάκας. Αφού πάρετε την ΕΟ Τρικάλων-Ιωαννίνων, στρίβετε στη διασταύρωση Μουργκάνι και συνεχίζετε προς Καστανιά και προς τα υπόλοιπα χωριά, Κρανιάς, Καλλιρρόης, Πολυθέας και Ανθούσας, Χαλικίου, Κατάφυτου, Στεφανίου, Αγίας Παρασκευής.

Η άλλη είσοδος προς την περιοχή είναι από την Πύλη, Περτούλι, Αγία Παρασκευή.

Πώς προέκυψαν τα Μετέωρα. Μοναδικό φυσικό μνημείο.

Η ΠΕ Τρικάλων, δεύτερη σε έκταση στο θεσσαλικό χώρο, χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά γεωλογικά φαινόμενα και μακραίωνα ιστορία με πλούσια μυθολογία. Στην περιοχή δεσπόζουν τα Μετέωρα ως μοναδικό φυσικό και ιερό μνημείο σε όλη τη Μεσόγειο που έχει βορειοδυτικά την οροσειρά της Πίνδου, ανατολικά τον γόνιμο θεσσαλικό κάμπο και σηματοδοτεί την γεωμορφολογία της περιοχής.

Κάποτε και για χιλιάδες χρόνια η Θεσσαλία ήταν λίμνη, απομονωμένη και περίκλειστη από ψηλά βουνά. Κάποια στιγμή οι δυνάμεις της γης, πάντα απρόβλεπτες όπως είναι μέχρι  σήμερα, άνοιξαν μια δίοδο ανάμεσα στα βουνά. Αυτό το άνοιγμα της Γής το λέμε σήμερα «Τέμπη».

Λευτερωμένη η λίμνη έσπρωξε τα νερά να δραπετεύσουν επιτέλους από την πανάρχαια βουνίσια φυλακή τους και να ορμήσουν  να ενωθούν με την θάλασσα.  Ξοπίσω της η  λίμνη, άφησε έναν τεράστιο εύφορο τόπο, τον θεσσαλικό κάμπο και δύο μικρές λίμνες, που αργότερα τις είπαν οι άνθρωποι, τη μια Βοηβίδα (Κάρλα) και την άλλη Νεσσωνίδα.

Τα Μετέωρα πάλι ήταν τμήματα της κοίτης ενός μεγάλου ποταμού που έστελνε τα νερά του στην πανάρχαια λίμνη της Θεσσαλίας. Πάλι οι δυνάμεις της γης παρέσυραν τα λιγότερο συμπαγή τμήματα της κοίτης και άφησαν άθικτα τα πιο στέρεα. Εύκολα διακρίνει και σήμερα ο επισκέπτης ότι οι μάζες  των όρθιων ογκόλιθων αποτελούνται από πέτρες ποταμίσιες, άμμο και λάσπη που άφησαν πίσω τους τα νερά. 

Με την πάροδο του χρόνου, οι μάζες αυτές ενώθηκαν και στερεοποιήθηκαν με την πίεση που άσκησαν πάνω τους οι υψηλότερες μάζες. Μετά ανέλαβε ο άνεμος, οι βροχές, το χιόνι και το χαλάζι, να σχηματίσουν τους καλοδουλεμένους πέτρινους κώνους όπως τους θαυμάζουμε σήμερα. Αυτά τα στέρεα κομμάτια της κοίτης τα λέμε σήμερα Μετέωρα, και πράγματι  μετεωρίζονται μεταξύ γης και ουρανού.

Πράγματι δεν είναι πολλές οι περιοχές του πλανήτη όπου οι ζωντανές δυνάμεις της γης, τα στοιχεία της φύσης κατάφεραν να φιλοτεχνήσουν με μακρόχρονη λεπτή επεξεργασία, με τόση μαστοριά θα λέγαμε σήμερα, αυτά τα πέτρινα φυσικά οικοδομήματα. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι οι λέξεις «Θάλασσα» και «Θεσσαλία» έχουν τόσα κοινά γράμματα και τόσο κοινό ηχόχρωμα.

Αυτή είναι με λίγα λόγια η ιστορία της δημιουργίας του Θεσσαλικού κάμπου, όπως τουλάχιστον την ερμήνευσε ο Γερμανός γεωλόγος Αλ. Φίλιπσον που επισκέφτηκε και μελέτησε την περιοχή από τον 19ο αιώνα κιόλας.