ΣΠΟΥΔΗ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ KAI ΤΟΠΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ

Η έξυπνη εξειδίκευση που συνήθως προτείνεται από  ειδικούς συμβούλους για θεραπεία της κρίσης, αφορά ένα μικρό κομμάτι της κοινωνίας που πράγματι μπορεί να επωφεληθεί εισοδηματικά. Το πρόβλημα όμως είναι ο κοινωνικός και οικονομικός αποκλεισμός για μεγάλα τμήματα πληθυσμού από την αγορά εργασίας.

Η  ανάπτυξη ως ζητούμενο,  θα πρέπει να ικανοποιεί τις βασικές ανάγκες των πιο αδύναμων κοινωνικών  ομάδων, του αστικού και αγροτικού πληθυσμού στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η ανάγκη διατροφής, ιατρικής φροντίδας και εκπαίδευσης. Στο προηγούμενο διάστημα πριν την οικονομική κρίση που υπήρχαν αρκετά εισοδήματα και πλεονάσματα στα νοικοκυριά, έγιναν πολλές μικρές ιδιωτικές επενδύσεις σε κτίρια, εξοπλισμούς, καταστήματα και διαμερίσματα που σήμερα πολλά από αυτά δεν χρησιμοποιούνται λόγω υψηλού κόστους λειτουργίας και μειωμένων εισοδημάτων.

Υπό αυτή τη έννοια το σύστημα παρουσιάζει υψηλή εντροπία (χαμένη ενέργεια)

Υπάρχουν όμως πραγματικές ανάγκες  στο διατροφικό τομέα, στον τομέα κοινωνικής φροντίδας, στον πολιτισμό, στον τουρισμό και ζήτημα της επιμόρφωσης και της ψυχαγωγίας που δεν καλύπτονται και σε αυτούς τους τομείς και απαιτείται  να γίνουν επενδύσεις ώστε να δημιουργηθούν  νέες  ευκαιρίες απασχόλησης και εισόδημα.

Είναι προφανές ότι εκεί που  υπάρχουν ανάγκες και ζήτηση, λογικά θα πρέπει να κατευθύνονται  και οι επενδύσεις. Οι τομείς όμως που προαναφέραμε  συνήθως δεν έχουν κερδοφορία, με τους όρους της αγοράς και επομένως, δεν υπάρχει ενδιαφέρον για επενδύσεις και κινητοποίηση των πόρων παρά μόνον από τις συλλογικότητες,  κοινωνικά δίκτυα, οργανώσεις καταναλωτών και  οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών.

Για αυτό είναι αναγκαίος ο προσανατολισμός στη συμμετοχική οικονομία και το συνεργατισμό που έχει ως κίνητρο το συλλογικό όφελος, εκεί που αντικειμενικά απουσιάζει το κίνητρο του κέρδους. Πρόκειται  για επενδύσεις με υποκείμενο οργανώσεις και δίκτυα της κοινωνίας πολιτών που δημιουργούν το λεγόμενο κοινωνικό κεφάλαιο σε συνεργασία με τη Τοπική Αυτοδιοίκηση..

Η ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΤΟ ΕΜΜΕΣΟ ΚΕΡΔΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

 Οι επενδύσεις λοιπόν με στόχο  την κινητοποίηση του  κοινωνικού κεφαλαίου είναι προαπαιτούμενο για την συμμετοχική οικονομία, τους μεγάλους καταναλωτικούς συνεταιρισμούς, τους μικρούς και ευέλικτους παραγωγικούς και τις τοπικές κοινωνικές συμπράξεις. Το όφελος της συμμετοχικής επένδυσης σε αυτό το επίπεδο για κάθε καταναλωτή και εργαζόμενο που μετέχει σε αυτή τη διαδικασία είναι η μείωση του κόστους των συναλλαγών άρα ένα έμμεσο κέρδος.

Για αυτό και η  σπουδή στο κοινωνικό κεφάλαιο της περιοχής είναι από τις ουσιαστικότερες επενδύσεις για το μέλλον της τοπικής οικονομίας. Πρόκειται για την κατάκτηση  γνώσης και  δυναμικής που περικλείει ο συνεργατισμός και τα κοινωνικά δίκτυα στη διαχείριση των κοινών αγαθών, της φυσικής, της πολιτιστικής και αγροτικής κληρονομιάς είναι η κινητήριος δύναμη. Επίσης οι γνώσεις για την αντιμετώπιση των δυσκολιών είναι απαραίτητο εφόδιο στη κοινωνική επιχειρηματικότητα.

Μια διαδικασία που δεν είναι αυτονόητη, αλλά απαιτεί οργανωτική τεχνογνωσία, μια γέφυρα από ένα συγκεντρωτικό αναπτυξιακό μοντέλο που δίνει έμφαση μόνο στην παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα, σε ένα άλλο μοντέλο που δίνει έμφαση στην ποιότητα και στους θεσμούς συνεργασίας της κοινωνίας και δημιουργεί οικονομίες κλίμακας με το συνεργατισμό.

Αυτή είναι και η προσέγγιση συνεργασίας με την τοπική αυτοδιοίκηση ώστε, να γίνουν  να επενδύσεις που θα καλύψουν  συγκεκριμένες κοινωνικές και οικονομικές τοπικές ανάγκες. Το παράδειγμα του προγράμματος «Ασκληπιός» και το «Μουσικό χωριό» που προωθεί ο Δήμος Τρικκαίων και Πύλης είναι προς  αυτή τη λογική. Χρειάζεται παράλληλα η τεχνογνωσία  του συνεργατισμού και η επίγνωση  στην τοπική ιστορία  και τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα της περιοχής.

Ένα μοντέλο το οποίο εστιάζει, στο διατροφικό τομέα, στον τομέα κοινωνικής φροντίδας, στην διατήρηση της πολιτισμικής παράδοσης, στον τουρισμό λαμβάνοντας υπόψη ότι ο λαϊκός πολιτισμός της προβιομηχανικής περιόδου, η πολιτιστική κληρονομιά και τα πανηγύρια της περιοχής μπορούν να εμπνεύσουν και να εμπλουτίσουν την κοινωνική εμπειρία και ψυχαγωγία αξιοποιώντας παράλληλα  τα νέα  μέσα της ψηφιακής τεχνολογίας και του διαδικτύου.

Περιγράφοντας, τα  διαθέσιμα αγαθά της περιοχής τις παραγωγικές και πολιτιστικές λειτουργίες με την οπτική της βιοπολιτικής της οικοαναπτυξης και της συμμετοχικής οικονομίας αυτό που έχουμε κατά νου είναι,  η μεγιστοποίηση της κινητοποίησης κοινωνικού κεφαλαίου που απαιτεί βέβαια ανάλογη οργανωτική κουλτούρα και θεσμική καινοτομία.

Η κοινωνία ιστορικά έχει επενδύσει ήδη σε ορισμένους πολιτιστικούς θεσμούς κι αυτός είναι ο ελκυστικός παράγοντας στην περιοχή. Έχει επενδύσει σε ιδρύματα και πολιτιστικούς φορείς και αυτό συμβάλλει στην άδηλη κοινωνική οικονομία, αλλά σε αυτό συμμετέχει ένα μικρό κομμάτι της κοινωνίας. Αυτές οι κοινωνικές επενδύσεις σήμερα δεν επαρκούν για να αξιοποιηθούν οι ανενεργοί υλικοί και ανθρώπινοι πόροι.

Καλά παραδείγματα επίσης είναι οι δασικοί συνεταιρισμοί και ορισμένοι αγροτικοί συνεταιρισμοί οι οποίοι στην περιοχή εμπεριέχουν τις αξίες και τα ήθη του συνεργατισμού και έχουν ιστορικό, κοινωνικό αντίκτυπο.

Η σπουδή στο κοινωνικό κεφάλαιο, με τη διαδικασία της δια βίου μάθησης και πρακτικής άσκησης, είναι μια προϋπόθεση που δεν έχει κατανοηθεί επαρκώς, αλλά ούτε μπορεί να καλυφθεί από την ιδιωτική και δημόσια εκπαίδευση πουθενά στο κόσμο. Δεν πρόκειται για θεωρητική και τεχνική γνώση που διδάσκεται στα σχολεία και πανεπιστήμια αλλά για βιωματική γνώση μέσα από τη συμμετοχή σε τοπικούς θεσμούς και κοινωνικές πρωτοβουλίες, όπως για κοινωνικά θεματικά πάρκα.

Το Κοινωνικό Κεφάλαιο λοιπόν μπορεί να ορισθεί ως συσσώρευση συλλογικής γνώσης οργανωτικής κουλτούρας, αλληλεγγύης, κοινής εμπιστοσύνης και δημιουργικής θεσμικής λειτουργίας που  αναπτύσσει κοινωνικές δεξιότητες π.χ. τις ικανότητες για την λειτουργία αποτελεσματικών κοινωνικών επιχειρήσεων και κοινωνικών συμπράξεων.  Σε αυτές τις περιπτώσεις τα κοινωνικά δίκτυα και ο εθελοντισμός είναι οι βασικοί συντελεστές για την συγκρότησή του, ενώ προαπαιτούμενο είναι ο συνεργατισμός και η κοινωνική εμπιστοσύνη.

Σε ένα περιβάλλον που ένας δεν εμπιστεύεται τον άλλον, δεν ευδοκιμεί ο συνεργατισμός παρόλο που είναι ανάγκη για την βιωσιμότητα των κοινωνικών επιχειρήσεων. Ωστόσο το κοινωνικό κεφάλαιο είναι προαπαιτούμενο για τις επενδύσεις στις  κοινωνικές επιχειρήσεις, γιατί συμπληρώνει και υποκαθιστά σε μεγάλο βαθμό το οικονομικό κεφάλαιο το οποίο  δεν διαθέτουν οι μικροεπαγγελματίες για να δημιουργήσουν οικονομία κλίμακας  στις συναλλαγές τους παρά μόνο μέσω του συνεργατισμού.

Η ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΜΑΘΗΣΗ

Η σχέση μεταξύ κοινωνικού κεφαλαίου και δια βίου μάθησης απέκτησε τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερη σημασία μέσα στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μέσα από τη χάραξη πολιτικών για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, η Ευρωπαϊκή πολιτική στοχεύει στο να εξισορροπήσει τις αυξημένες ανάγκες που παρουσιάζονται στα πλαίσια αντιμετώπισης της ανεργίας και  στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής.

Πρόσφατες έρευνες υποστηρίζουν ότι το κοινωνικό κεφάλαιο αποτελεί όχι μόνο σημαντικό παράγοντα της εκπαίδευσης αλλά και ένα από τα πολύτιμα προϊόντα της.

Ωστόσο τα προγράμματα κατάρτισης που υλοποιήθηκαν  στη χώρα μας δεν απέδωσαν τα  αναμενόμενα καθώς, δεν απευθύνονταν μέχρι τώρα στη διαμόρφωση κοινωνικού κεφαλαίου αλλά σε ατομικές δεξιότητες που παράγουν ήδη τα σχολεία και Πανεπιστήμια. Είναι φανερό ότι η δια βίου μάθηση μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας όπως στα σχολεία δεν έχει προστιθέμενη αξία ως δια βίου μάθηση και πρακτική άσκηση μέσα στη κοινωνία τις παραγωγικές και πολιτιστικές διαδικασίες.

Σημαντικός παράγοντας στην αποτελεσματικότητα της επιμόρφωσης  είναι το ίδιο το περιεχόμενο καθώς η έννοια του κοινωνικού κεφαλαίου είναι αλληλένδετη με το όραμα για κοινωνία των πολιτών, η οποία αναφέρεται σε όλους τους μη κυβερνητικούς θεσμούς που συμβάλλουν στη διακυβέρνηση.

Το κοινωνικό κεφάλαιο υπό το πρίσμα αυτό συνδέει με σχέσεις εμπιστοσύνης όλες τις υποφόσκουσες κοινωνικές αλληλοσυσχετίσεις, από τις οποίες προκύπτει η κοινωνία των πολιτών. Έτσι εξασφαλίζεται η διευρυμένη συμμετοχικότητα και κοινωνική εμπιστοσύνη, παράγοντες που μεταξύ άλλων πολλαπλασιάζουν τις ευκαιρίες άτυπων μορφωτικών εμπειριών μέσω της αλληλεπίδρασής και ενασχόλησης με αντικείμενα πέραν των βιοτικών αναγκών. Το καταλυτικό αποτέλεσμα όλης αυτής της διαδικασίας η κοινωνικοποίηση της γνώσης και τεχνογνωσίας που καθορίζουν επιλογές και την ποιότητα ζωής.

Στο καθαρά οικονομικό πεδίο το κοινωνικό κεφάλαιο συμπληρώνει και υποκαθιστά σε μεγάλο βαθμό το οικονομικό κεφάλαιο στις επενδύσεις, δημιουργώντας εμπιστοσύνη και πιστοληπτική ικανότητα, αποτελεί θεμελιώδη αξία η οποία διαμορφώνεται συνεργατικά από τις οργανώσεις της κοινωνίας των  πολιτών, Τροφοδοτείται από τα κοινωνικά δίκτυα  τους θεσμούς αλληλεγγύης, συμβάλλει αποφασιστικά στην πράσινη και πολιτιστική επιχειρηματικότητα.

Κατά αυτό τον τρόπο  αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας ενώ  διαθέτει κοινά χαρακτηριστικά  με άλλες μορφές κεφαλαίου, γιατί κάποιος μπορεί να επενδύσει σε αυτό προκειμένου να αποκομίσει οφέλη αργότερα π.χ μέσα από ένα καταναλωτικό συνεταιρισμό.

Το Κοινωνικό Κεφάλαιο δεν είναι περιουσία μιας οργάνωσης, μιας επιχείρησης, της αγοράς ή του κράτους,  παρόλο που όλοι μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία του. Είναι μια διαδικασία «εκ των κάτω» και αφορά πολίτες, ίδιας ή διαφορετικής καταγωγής και κουλτούρας, που συνδέονται κοινωνικά και δημιουργούν δίκτυα και ενώσεις. Σύμφωνα με τον ορισμό της «Παγκόσμιας Τράπεζας», το κοινωνικό κεφάλαιο είναι η συνεκτική «κόλλα» που κρατά δεμένες τις κοινωνίες.

Είναι ζήτημα κοινωνικοποίησης, εμπιστοσύνης και συνεργασίας σε τοπικό επίπεδο αλλά και ικανότητα για καινοτόμες πολιτικές επενδύσεων που πηγαίνουν την κοινωνία μπροστά, περιλαμβάνοντας όλο το πλέγμα σχέσεων, θεσμών και κανόνων που διαμορφώνουν την ποιότητα των κοινωνικών αλληλοσυσχετίσεων και ωφελειών και έχει την ίδια βαρύτητα με το οικονομικό, το φυσικό ή  το ανθρώπινο κεφάλαιο σε ένα κόσμο με ορθολογική οικονομική θεώρηση.

Επομένως το κοινωνικό κεφάλαιο είναι μια δυναμική της κοινωνίας που ενισχύεται από τα κοινωνικά δίκτυα και την κοινωνικοποίηση της γνώσης στην εποχή της ψηφιακής τεχνολογίας και του διαδικτύου που οφείλουμε να αναδείξουμε και να σπουδάσουμε σε κάθε περιοχή για να αυξήσουμε τελικά τις δυνατότητες επινόησης και στην προσφορά εργασίας.

ΤΟΠΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ

Ο νέος νόμος για την κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία 4430/31-10-2016 θεσμοθετεί με σαφήνεια τη θεσμική συνεργασία των Δήμων και των οργανώσεων της κοινωνικής οικονομίας στο άρθρο 7 με τη δυνατότητα προγραμματικών συμφωνιών, ενώ προβλέπονται «ενώσεις» σε δευτεροβάθμιο επίπεδο στο άρθρο 9. Έτσι μπορούν να οργανωθούν με τη στήριξη των δήμων και περιφερειών «οι τοπικές κοινωνικές συμπράξεις¨».

Σε αυτό το πλαίσιο το ΙΝΜΕΚΟ προτείνει ,  μια γέφυρα συνεργασίας του ενιαίου χώρου της κοινωνικής οικονομίας, με την Τ.Α  για την δημιουργική αλληλεπίδραση των δύο χώρων και την ανταλλαγή τεχνογνωσίας.

Οι «τοπικές κοινωνικές Συμπράξεις» συγκροτούν ενώσεις, από τοπικές συλλογικότητες, κοινωνικά δίκτυα, συνεταιρισμούς  και δομές της Τ.Α. κι αυτό μπορεί να γίνει σε κάθε Δήμο.  Κάθε Σύμπραξη μπορεί να συσταθεί σύμφωνα με το νέο νόμο διαμορφώνοντας  ένα πλαίσιο συνεργασίας με ένα τοπικό Σύμφωνο, που θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε υπό προϋποθέσεις   ένα τοπικό «κοινωνικό συμβόλαιο».

Οι Συμπράξεις αυτές μπορούν να σχεδιάζουν και να υλοποιούν προγράμματα ενίσχυσης των κοινωνικών δομών στους δήμους με νέες μορφές οργάνωσης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. (π.χ. βοήθεια στο σπίτι, παιδικοί σταθμοί, κοινωνικά ιατρεία κ.α.)

Δομές οι οποίες μπορούν να κατευθύνουν και να συμβουλεύσουν στη συγκέντρωση κοινωνικού  και διανοητικού κεφαλαίου, αλλά και χρηματικού επενδυτικού κεφαλαίου με τη συμμετοχή της κοινότητας.

Παράλληλα,  είναι αναγκαίος ένας μηχανισμός δικτύωσης και οργάνωσης που οφείλει να εξυπηρετεί το σύνθετο έργο της κινητοποίησης των ανθρώπινων πόρων και  δικτύωσης των κοινωνικών επιχειρήσεων από όλες τις πλευρές – πολίτες, καταναλωτές, επαγγελματίες, παραγωγούς, κοινωνικούς φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ, MENTORING

Το Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικής Οικονομίας «ΙΝΜΕΚΟ» για να ανταποκριθεί σε αναγνωρισμένες ανάγκες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τοπικών φορέων κοινωνικής οικονομίας  έχει αναπτύξει το επιμορφωτικό πρόγραμμα, MENTORING, για εφαρμογές της Κοινωνικής Οικονομίας σε συνέργεια με την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Το πρόγραμμα αυτό απευθύνεται σε στελέχη Τ.Α και φορείς κοινωνικής επιχειρηματικότητας για μεταφορά οργανωτικής τεχνογνωσίας, επιμόρφωσης στελεχών και συμβουλευτικής στο πεδίο που αναπτύσσεται ο τομέας της κοινωνικής οικονομίας.

Το “ανοικτό επιμορφωτικό πρόγραμμα Μέντορες – Κοινωνικοί υποστηρίζεται και με τη συμβολή του διαδικτύου, όπως συμβαίνει και με το ανοικτό λογισμικό. Με εύκολη πρόσβαση για τη κοινωνία, τους ανέργους με πτυχία και τους οικονομικά και κοινωνικά αποκλεισμένους.Ένα ανοικτό επιμορφωτικό πρόγραμμα που μπορεί να στηρίξει τις προσπάθειες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης η οποία προωθεί εναλλακτικό πρόγραμμα με στόχο να ξεφύγει από το παρωχημένο πελατειακό πολιτικό σύστημα.

Το πρόγραμμα διαμορφώθηκε με βάση τις ανάγκες μεταφοράς σχετικής τεχνογνωσίας που υπάρχουν σε επίπεδο της Τ.Α. και τις πρόνοιες του νέου Νόμου 4430/16,  με τίτλο Μέντορες για την Κοινωνική Οικονομία» συγκεντρώνοντας ένα υψηλό επίπεδο συνεργατών –Μεντόρων κοινωνικής οικονομίας.

Το πρόγραμμα υλοποιείται με τριήμερα σεμινάρια  workshops που παρακολουθούν και συμμετέχουν στελέχη της Τ.Α. και των τοπικών κοινωνικών επιχειρήσεων, με βασικό στόχο την ίδρυση και λειτουργία τοπικών κοινωνικών  συμπράξεων,  σε συνεργασία  Κοινωνικών επιχειρήσεων και  Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Για το πρόγραμμα έχουν εκδηλώσει ήδη ενδιαφέρον πάνω από 30  Δήμοι στη χώρα  και τοπικοί φορείς κοινωνικής οικονομίας,

Στόχος του προγράμματος είναι να ανταποκριθεί στις σημερινές δύσκολες συνθήκες, όπου οι φορείς της Τ.Α έχουν αντιληφθεί την ιδιαίτερη σημασία στην εφαρμογή των θεσμών της κοινωνικής οικονομίας και αναζητούν τρόπους για την αξιοποίηση των διαθέσιμων  ανενεργών υλικών  και ανθρώπινων  πόρων,  δεδομένου ότι οι δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις δεν δύναται να τους κινητοποιήσουν αυτούς τους πόρους λόγω υψηλού κόστους διαχείρισης και λειτουργίας.

Με βάση αυτές τις ανάγκες το περιεχόμενο του επιμορφωτικού προγράμματος «Μέντορες για την Κοινωνική Οικονομία» αναπτύσσεται σε τρεις βασικούς άξονες:

α) Στον τομέα της  παραγωγής ανασυγκρότησης των περιφερειών όπου  εξετάζεται αντικείμενο κοινωνικής επιχειρηματικότητας.

β) Αναφορικά με τους  φορείς και τα δίκτυα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας εξετάζεται το “υποκείμενο επιχειρηματικότητας” από που δρουν στο χώρο

γ)Αναφορικά με τους θεσμούς και το περιβάλλον εξετάζεται πως δημιουργείται και πως οργανώνεται το οικονομικό περιβάλλον «οικοσύστημα» της κοινωνικής οικονομίας.

Α

ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ως πεδίο επιμόρφωσης και μετάδοσης οργανωτικής τεχνογνωσίας)

Με άξονες τους τομείς   ΑΓΡΟΔΙΑΤΟΦΗ - ΤΟΥΡΙΣΜΟ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ-ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ – ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΝΟΜΙΑ δημιουργούνται γέφυρες συνεργασίας και εμπιστοσύνης μέσω της συμμετοχικής κοινωνικής οικονομίας, με την μορφή συντεταγμένων παραγωγικών και θεματικών πρωτοβουλιών, με θεσμικό στόχο να σχηματίσουν μια ενιαία κοινωνική σύμπραξη «ΕΝΩΣΕΙΣ» στο χώρο και στο επίπεδο της κάθε περιφερειακής ενότητας με αντικείμενο τον συντονισμό των δράσεων αλλά και την συμβουλευτική στήριξη και επιμόρφωση στελεχών.

Σκοπός αυτής της προσέγγισης η ενίσχυση της τοπικής παραγωγής αγαθών μέσω της συν λειτουργίας  ομάδων παραγωγών, καταναλωτικών και εργασιακών συνεταιρισμών με στόχο τον εμπλουτισμό  του τουριστικού προϊόντος, με αντικείμενο την προώθηση της μεσογειακής διατροφής και της τοπικής κουζίνας, στο πλαίσιο της κοινωνικά υποστηριζόμενης Γεωργίας.

Συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στη παραγωγή κατανεμημένης ενέργειας και ανακύκλωσης με την οργάνωση και λειτουργία ενεργειακών συνεταιρισμών -και ανακύκλωσης.

ΣΥΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΗ – ΤΟΥΡΙΣΜΟ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

Το μέτρο της  κοινωνικά υποστηριζόμενης  γεωργίας σε συνέργειες με το τουρισμό και  με αντικείμενο την αγροδιατροφή και τον ποιοτικό  τουρισμό στοχεύει στη αναγέννηση της καλλιέργειας και συγκομιδής αγροτικών προϊόντων και  οπωροκηπευτικών. Με την οργάνωση ομάδων γεωργών παραγωγών, δικτύωσης ομάδων ιδιοκτητών και εργασιακών συνεταιρισμών με σκοπό την ενεργοποίηση ανενεργών πόρων και την οργάνωση της  διακίνησης των προϊόντων χωρίς μεσάζοντες. Με οργανωτικά εργαλεία διάθεσης των προϊόντων αυτών τους καταναλωτικούς συνεταιρισμούς, τις ενώσεις και τα δίκτυα επαγγελματιών στο χώρο της εστίασης για την προώθηση της μεσογειακής κουζίνας και συμπληρωματικότητας του τουριστικού προϊόντος.

Κοινωνική οικονομία και παραγωκατανάλωση, χωρίς μεσάζοντες

Μια από τις πρωταρχικές μορφές της κοινωνικής οικονομίας είναι η παραγωκατανάλωση η οποία μπορεί να αναπτυχθεί μέσα από την κοινωνικά υποστηριζόμενη γεωργία, από καταναλωτικές ενώσεις και συνεταιρισμούς και θεσμικό εργαλείο τη συμβολαιακή γεωργία. Η παραγωκατανάλωση ως μορφή έρχεται από πολύ παλιά την οικιακή οικονομία και την τοπική αυτάρκεια. Ο παραγωγός είναι ταυτοχρόνως και καταναλωτής χωρίς την μεσολάβηση του εμπόρου και του κράτους. Σήμερα αυτή η σχέση έρχεται σε εξελιγμένη μορφή μέσω των κοινωνικών δικτύων που συγκροτούν κοινωνικό κεφάλαιο και δίνουν ώθηση στις κοινωνικές επιχειρήσεις.

Προσδοκώμενα αποτελέσματα

Η συμπληρωματικότητα στο τοπικό εισόδημα και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Η ενίσχυση της τοπικής αυτάρκειας στο τομέα της αγροδιατροφής και μείωση του κόστους ζωής με το περιορισμό της διαμεσολάβησης της διακίνησης των προϊόντων από τους παραγωγούς στο καταναλωτή.

Ο προσανατολισμός στη πραγματική οικονομία μέσω της κοινωνικά υποστηριζόμενης Γεωργία.

Η ενίσχυση της μεσογειακής διατροφής και της μείωσης του κόστους συναλλαγών  μέσω εργασιακών και καταναλωτικών συνεταιρισμών και κοινωνικών Συμπράξεων.

ΔΟΜΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Στο χώρο της πολιτιστικής πραγματικότητας της περιφέρειας υπάρχει μια σημαντική πολιτιστική προσφορά από μη κερδοσκοπικούς φορείς που αποτυπώνεται στο διαθέσιμο πολιτιστικό και τουριστικό και το προϊόν αυτό μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ως «άδηλη κοινωνική οικονομία». Η μετάβαση από μια κατακερματισμένη δραστηριότητα σε ένα δομημένο προγραμματισμό με βάση τα  υφιστάμενα πολιτιστικά διαθέσιμα και φορείς με ετήσιο πρόγραμμα φεστιβαλικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων, εκθέσεων,  θα συμβάλει στην ενίσχυση της πολιτιστικής κοινωνικής επιχειρηματικότητας ενισχύοντας το συνολικό τουριστικό προϊόν.

Για παράδειγμα οι περιφερειακές Ομοσπονδίες συλλόγων είναι οι πιο αντιπροσωπευτικοί θεσμοί της κοινωνίας των πολιτών στην χώρα, με δεκάδες χιλιάδες μέλη σε τοπικό επίπεδο, με εθελοντική παρουσία και προσφορά. Είναι  επίσης θεσμοί σημαντικοί για τις τοπικές κοινωνίες γιατί συγκροτούν τμήμα του λεγόμενου «κοινωνικού κεφαλαίου συμβάλλοντας στην κοινωνική οικονομία.  Οι συλλογικότητες αυτές αποτελούν, παράλληλα τη βάση για την  συγκρότηση των τοπικών κοινωνικών συμπράξεων. Μέχρι τώρα δεν έχουν αξιοποιηθεί στη χώρα μας ως παράγοντες συγκρότησης κοινωνικού κεφαλαίου. Το Ανοικτό συνέδριο για την κοινωνική οικονομία έδειξε πως αυτό μπορεί να αλλάξει προς μια δημιουργική κατεύθυνση.

Στον τομέα ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ το πρόγραμμα αποβλέπει την προώθηση της οργανωτικής κουλτούρας που είναι αναγκαία για την σύσταση των ενεργειακών συνεταιρισμών και ανακύκλωσης. Αναγνωρίζοντας ότι κλειδί στην ανάπτυξη αυτών  είναι η συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και η συγκρότηση κοινωνικού κεφαλαίου αλλά και η οργανωτική  τεχνογνωσία της κατανεμημένης ενέργειας.

ΥΓΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ

Ο τομέας αυτός είναι πιο ανεπτυγμένος στο χώρο της κοινωνικής οικονομίας σε Ευρωπαϊκό επίπεδο καθώς περιλαμβάνει τη λειτουργία κοινωνικών δομών για τις ομάδες κοινωνικού και οικονομικού αποκλεισμού (φροντίδα του παιδιού και των υπερηλίκων). Η εμπλοκή των ωφελούμενων ομάδων στα συνεργατικά σχήματα με στόχο τη μείωση του κόστους των υπηρεσιών και των αυτοδιαχειριζόμενων ασφαλιστικών ταμείων δίνει ισχυρή δυναμική στο κλάδο. Οι πολύπλοκες όμως σχέσεις που αναπτύσσονται στην παροχή υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής μέριμνας απαιτεί σχετική οργανωτική τεχνογνωσία.

Β

ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ως πεδίο επιμόρφωσης και μετάδοσης οργανωτικής τεχνογνωσίας).

Εξετάζει θέματα οργάνωσης μεταξύ των δικτύων και συνεταιρισμών, σύμφωνα συνεργασίας μεταξύ καταναλωτών και παραγωγών με κοινές και οριζόντιες δράσεις εκθέσεις προϊόντων, φεστιβάλ, θερμοκοιτίδων και επικοινωνιακών γεγονότων και προβολών που διαμορφώνουν συνείδηση και κατανόηση του χώρου της κοινωνικής οικονομίας.

ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Στο τομέα της αντιμετώπισης της ανεργίας, η παρουσίαση των πρόσφατων εμπειρικών δεδομένων για την απασχόληση στην κοινωνική οικονομία (Κ.Ο.), μέσα στο περιβάλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δίνει την ευκαιρία για τη σταχυολόγηση των σημαντικότερων φαινόμενων και τη διατύπωση προτάσεων για διεξοδικές επιλογές. Η ανάλυση, μετά τη συστηματική έκθεση των συγκριτικών στοιχείων για τα καθεστώτα απασχόλησης και τον εθελοντισμό, εξετάζει εναλλακτικές επιλογές για τις νέες μορφές εργασίας στην κοινωνική οικονομία. Η διαπραγμάτευση διερευνά τα νέα υποδείγματα των καθεστώτων της απασχόλησης με σκοπό, αυτά να συμβιβάζονται με τις ιδιότητες της Κ.Ο., να μην αντιφάσκουν με τον εθελοντισμό και να μπορούν να ανταποκρίνονται στις παρούσες συναλλακτικές σχέσεις.  

Οι τοπικές κοινωνικές  συμπράξεις,  συνέργειες με την  Τοπική Αυτοδιοίκηση

Πρόκειται για θεσμικό εργαλείο συγκέντρωσης και διαχείρισης κοινωνικού κεφαλαίου. Ένα μοντέλο Συνεργατισμού που αποσκοπεί  στην συγκρότηση ομάδων τοπικής δράσης σύμφωνα με την πολιτική συνοχής της Ε.Ε. 2014-20 βάσει της οποίας η κοινωνία πολιτών και οι εταίροι του ιδιωτικού τομέα πρέπει να κατέχουν τουλάχιστον το 50% της εταιρικής σχέσης, ο τρίτος εταίρος είναι τα ΝΠΔΔ, ενώ καμιά ομάδα δεν πρέπει να έχει άνω του 49%.

Ένα μοντέλο που ανταποκρίνεται στην  ανασύνθεση ανθρώπινων και υλικών πόρων για την ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας, την ενδυνάμωση συμπληρωματικών κοινωνικών υπηρεσιών ειδικώς προς τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και η δημιουργία συμπληρωματικού εισοδήματος για την τοπική κοινωνία.

Με βάση την ανάγκη της συγκρότησης ικανού  υποκείμενου εξετάζονται οργανωτικά θέματα παραγωγικών, καταναλωτικών και  εργασιακών συνεταιρισμών, ενώσεις και τα δίκτυα καταναλωτών και επαγγελματιών και φορείς της τοπικής Αυτοδιοίκησης που συστήνουν τοπικές κοινωνικές συμπράξεις.

Γ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΩΣ ΘΕΣΜΟΣ ΚΑΙ «ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ»

Κοινωνική οικονομία δεν είναι απλά μια κοινωνική επιχείρηση ή ένας συνεταιρισμός αλλά ένα ξεχωριστό μοντέλο οικονομίας που χρειάζεται αντίστοιχο θεσμικό περιβάλλον, δηλαδή ένα συμβολικό «οικοσύστημα», για να ευδοκιμήσει. Αυτό το θεσμικό περιβάλλον συνδιαμορφώνεται από τους θεσμούς της πολιτείας αλλά και από την αυτόβουλη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας σε συνεργατικούς θεσμούς.

Πρόκειται, για μια ολιστική προσέγγιση που συμβάλλει στη  συγκρότηση του κοινωνικού κεφαλαίου, με τις ανταλλαγές χωρίς μεσάζοντες, την  αυτοοργάνωση  και συμμετοχική δημοκρατία των παραγωγών και των καταναλωτών. Κι αυτό απαιτεί μια νέα συνεργατική κοινωνική και επιχειρηματική κουλτούρα στην οποία στοχεύει κατά κύριο λόγο το επιμορφωτικό πρόγραμμα.

Η επιμόρφωση στους «ευρωπαϊκούς θεσμούς  για την κοινωνική οικονομία», είναι μια ακόμη βασική διάσταση που οφείλουν να γνωρίζουν τα στελέχη του χώρου.Στην Ευρώπη της μεγαλύτερης κρίσης που διήλθε ποτέ, η κοινωνική οικονομία και η κοινωνική επιχειρηματικότητα αντιπροσωπεύουν μια τεράστια πηγή έμπνευσης και δυναμισμού για την επίτευξη μιας ολοκληρωμένης και βιώσιμης ανάκαμψης.

«Τα χρηματοδοτικά θεσμικά εργαλεία στο σχεδιασμό προγραμμάτων», έχουν επίσης σχέση με το θεσμικό περιβάλλον.

• Ο σχεδιασμός ολοκληρωμένων προγραμμάτων για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας σε τοπικό επίπεδο
• Η κοινωνική επιχειρηματικότητα ως εργαλείο ανάπτυξης
• Τα χρηματοδοτικά εργαλεία και ο τρόπος προσέγγισης τους
• Η σημασία της κεφαλαιοποίησης της αποκτηθείσας γνώσης και εμπειρίας από την υλοποίηση έργων
• Η αξία της Δικτύωσης
• Ο ρόλος του Συμβούλου  και του «μέντορα» κοινωνικής οικονομίας.Η Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση, J. Rifkin
  • Ανδρέας Λύτρας, καθηγητής κοινωνιολογίας, Γιώργος Τσομπάνογλου, καθηγητής κοινωνιολογίας, Νίκος Γιαννής, Δρ. Ευρωπαϊκοί Θεσμοί, Δημήτρης Μιχαηλίδης, δημοσιογράφος ΑΓΡΟΝΕΑ, Βασίλης Τακτικός, συγγραφέας – δημοσιογράφος, Γιώργος Λιερός, συγγραφέας, Δώρα Ντούλια, συγγραφέας, Έλενα Παπανδρέου, δρ αρχιτέκτων μηχανικός, Ευάγγελος Σπινθάκης, Πολιτικός επιστήμων, συντονιστής ΠΕΣΚΟ, Έλλη Βαγγέλη, οικονομολόγος, Θεόδωρος Σδρούλιας αρχιτέκτων-Δημοσιογράφος, Κατερίνα Γιαννακοπούλου, πρόεδρος Ομοσπονδίας Εθελοντικών  Οργανώσεων, Στέλιος Κατωμέρης, Πρόεδρος ΠΕΜΗ ΚΟΙΝΣΕΠ, Άρης Στρατάκος, Γεωπόνος ΠΕΜΗ ΚΟΙΝΣΕΠ, Σύρος Κοσκοβόλης, Δ/ντής ΕΕΑ
  • Δημήτρης Βαρβιτσιώτης, COO Solar Cells Hellas Group, ΔΣ HELAPCO, Πρόεδρος της ΗΡΑΚΛΕΙΑΣ και Παγκαλαβρυτινής Ενώσεως, Σάκης Τζάκρης, οικονομολόγος, Αλέξανδρος Οικονόμου, manager συνεταιριστικού οργανισμού, Γιώργος Καραμπάτος, Εκτελ. δ/ντής Πολιτιστικού Οργανισμού «Δρόμοι της Ελιάς», Νίκος Ντάσιος, Μηχανικός Περιβαλλοντολόγος, Κώστας Διάκος, Νομικός, Δημήτρης Παπακωνσταντίνου, Γεωπόνος,Γιάννος Παπαϊωάννου, Σύμβουλος επιχειρήσεων και επικοινωνίας.
• Τα κοινά – κοινότητες, Κ. Λιερός
• Κοινωνική Οικονομία και Αυτοδιαχείριση, Βασίλης Τακτικός
• Το «Τρίτο Κύμα»,

Πως ο  Μέντορας θα βρεθεί  δίπλα στον κοινωνικό επιχειρηματία /φορέα, μέσω ενός δικτύου αλληλέγγυας συμβουλευτικής για να μοιραστεί τη «σοφία» του, τα λάθη του ενδεχομένως αλλά και τις επιτυχίες του.  Για έναν επιχειρηματία ο μέντορας είναι κάποιος που έχει επιχειρηματική εμπειρία και που μπορεί να χρησιμεύσει ως ένας έμπιστος και εχέμυθος συνομιλητής για μια αρκετά σημαντική χρονική περίοδο.

Σε αυτή τη σχέση μαζί με τη δικτύωση και το περιεχόμενο διδασκαλίας στοχεύει  το επιμορφωτικό πρόγραμμα.

Η επιστημονική ομάδα που διαμόρφωσε και υλοποιεί το πρόγραμμα:

Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ από τη Δεύτερη στην Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση είναι μάλλον διανοητική παρά τεχνικής υφής.  J.Rifκιν   Εμείς θα προσθέταμε ότι η μεγαλύτερη δυσκολία δεν στον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό  αλλά στον θεσμικό εκσυγχρονισμό και οργάνωση της κοινωνίας. Πολύ άμεσα θέλουμε να αποκτήσουμε της τελευταίας τεχνολογίας «κινητό» αλλά πολύ δύσκολα αλλάζομε τους θεσμούς στην οργάνωση της εργασίας του σχολείου και της πολιτικής. Κι αυτό έχει ως συνέπεια την παρακμιακή λειτουργία που επικρατεί στις μέρες μας. Για αυτό και η επείγουσα ανάγκη επιμόρφωσης σε νέους θεσμούς και στην οργάνωση της κοινωνικής οικονομίας.

Βιβλιογραφία

Η Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση, J. Rifkin

Τα κοινά – κοινότητες, Κ. Λιερός

Κοινωνική Οικονομία και Αυτοδιαχείριση, Βασίλης Τακτικός

Το «Τρίτο Κύμα»,A. Toffler