Θρησκευτικός Τουρισμός

Μην ξεχνάμε ότι και στην αρχαιότητα, οι πιστοί έκαναν μεγάλες αποστάσεις προκειμένου να πάρουν μέρος σε θρησκευτικές τελετουργίες. Αξιοσημείωτες ήταν οι μετακινήσεις των αρχαίων Ελλήνων στους Δελφούς για να ζητήσουν χρησμό από το Μαντείο του Απόλλωνα και την Επίδαυρο για να θεραπευθούν στο ναό του Ασκληπιού.

Ο θρησκευτικός τουρισμός υπάγεται στα γενικότερα πλαίσια του τουρισμού πολιτιστικής κληρονομιάς, ο οποίος με τη σειρά του ανήκει στο ευρύτερο κομμάτι του διεθνούς τουρισμού. Πρόκειται για ένα εναλλακτικό είδος τουρισμού, το οποίο τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται ραγδαία και αφορά σε ανθρώπους οι οποίοι, θέλοντας να ξεφύγουν από τα πιεστικά όρια της καθημερινότητας ιδίως στις μεγαλουπόλεις, διαλέγουν να επισκέπτονται περιοχές με μοναστήρια, εκκλησίες, πανηγύρια κ.ο.κ. Το γεγονός αυτό θα μπορούσαμε να το ορίσουμε ως μία ψυχολογική ανάγκη των ανθρώπων να έρθουν πιο κοντά στο μεγαλείο της πίστης τους, καθώς και στο Θεό.

Με άλλα λόγια, είναι μία ευκαιρία για τους πιστούς να συνδυάσουν τις διακοπές και την ξεκούρασή τους με την κατάνυξη και γαλήνη που προσφέρουν τέτοιου είδους τοποθεσίες.

Εννοείται πως η χώρα μας είναι ένας από τους πιο σημαντικούς προορισμούς θρησκευτικού τουρισμού στην Ευρώπη αλλά και στον κόσμο.

Η χώρα μας είναι γεμάτη με εκκλησίες, εξωκκλήσια και μοναστήρια και η μέρα της εορτής των αγίων τους αποτελεί ημέρα χαράς και πανηγυριού.

Εκατοντάδες βυζαντινές εκκλησίες, αμέτρητα εκκλησάκια, μοναστήρια, μονές και τοποθεσίες για ιερό προσκύνημα είναι μερικά από τα στοιχεία που ελκύουν τους επισκέπτες του θρησκευτικού τουρισμού.

Ωστόσο, αποτελούν σύμβολα της χριστιανικής πίστης και της Ορθοδοξίας και φυλάσσουν θαυματουργές εικόνες ή άγιες κάρες. Επίσης στα καθολικά, στις βιβλιοθήκες και στα μουσεία τους φυλάσσονται τοιχογραφίες, κινητές εικόνες, χειρόγραφα, βιβλία και κειμήλια με ανυπολόγιστη αξία. Κι ακόμη, αποτελούν, για τους ορθόδοξους, σημαντικά προσκυνήματα, ιδανικά για τα θρησκευτικά σας ταξίδια στην Ελλάδα.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα:

Τα «Βήματα του Αποστόλου Παύλου». Πρόκειται για μια διαδρομή στα ίχνη του «Αποστόλου των εθνών», ο οποίος διέδωσε τη χριστιανική θρησκεία στην Ελλάδα. Το ταξίδι ξεκίνησε από τη Σαμοθράκη και συνεχίστηκε στην Καβάλα, τους Φιλίππους, τη Θεσσαλονίκη, τη Βέροια -όπου υπάρχει και το λεγόμενο «βήμα του Αποστόλου Παύλου», την Αθήνα και την Κόρινθο, όπου κτίστηκε ναός προς τιμή του. 

Το Άγιον Όρος. Η χερσόνησος του Άθω λειτουργούν 20 μοναστήρια, αλλά υπάρχουν ακόμη σκήτες, κελιά και μικρότερες ανδρικές αδελφότητες, ασκητές και ερημίτες. Εκεί διαβιούν σήμερα περίπου 1.600 μοναχοί, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι Έλληνες, και άλλοι που προέρχονται από τις χώρες ορθόδοξα έθνη, αλλά και από χώρες της Δύσης και της Μέσης Ανατολής.

Τα Μετέωρα. Σήμερα ενεργές ή ανακαινισμένες παραμένουν έξι μονές: της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος ή Mεγάλου Μετεώρου, μονή Βαρλαάμ, μονή Ρουσάνου, μονή Αναπαυσά, της Αγίας Τριάδας, του Αγίου Στεφάνου. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο αρχαιολόγος λ. Δεριζιώτης στη σχετική ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, τα Μετέωρα αποτελούν, μετά το Άγιο Όρος, το μεγαλύτερο και με συνεχή παρουσία από την εποχή της εγκατάστασης των πρώτων ασκητών μέχρι σήμερα μοναστικό σύνολο στον ελλαδικό χώρο. Από τις ιστορικές μαρτυρίες συμπεραίνουμε ότι οι μονές των Μετεώρων ήταν στο σύνολό τους τριάντα. Από τις τριάντα αυτές μονές οι έξι λειτουργούν έως σήμερα και δέχονται πλήθος προσκυνητών. Υπάρχουν όμως και πολλά μικρότερα μοναστήρια εγκαταλελειμμένα. Τα περισσότερα από αυτά είχαν ιδρυθεί στον 14ο αι. Η ονομασία Μετέωρα είναι νεότερη και δεν αναφέρεται από τους αρχαίους συγγραφείς. Το όνομά τους το οφείλουν στον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη, κτήτορα της μονής της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (Μεγάλο Μετέωρο), ο οποίος ονόμασε έτσι τον «πλατύ λίθο›, στον οποίο ανέβηκε για πρώτη φορά το 1344. Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη, οι πρώτοι αναχωρητές εγκαταστάθηκαν στην περιοχή το 12 αι. Στα μέσα του 14ου αι. ο μοναχός Νείλος συγκέντρωσε τους μοναχούς που ζούσαν απομονωμένοι σε σπηλιές των βράχων, γύρω από την σκήτη της Δούπιανης οργανώνοντας έτσι τον μοναχισμό στα Μετέωρα. Η κατάκτηση της Θεσσαλίας από τους Οθωμανούς Τούρκους (1393) και η βαθμιαία κατάρρευση και τελική πτώση της βυζαντινής αυτοκρατορίας επέφεραν κατά το 15ο αι. μια κάμψη στη μοναστική ζωή των Μετεώρων. Κατά το τελευταίο τέταρτο του 15ου αι. παρατηρείται μια ανάκαμψη, που σηματοδοτείται από τη ίδρυση της μονής της Αγίας Τριάδας (1475/76) και την τοιχογράφηση του παλαιού καθολικού του Μεγάλου Μετεώρου (1483). Η ακμή των Μετεώρων θα συντελεστεί τον επόμενο αιώνα, κατά τον οποίο ιδρύονται νέα μοναστήρια, ανεγείρονται νέα καθολικά και άλλα μοναστηριακά κτίσματα, τα περισσότερα από τα οποία κοσμούνται με εξαιρετικής τέχνης αγιογραφίες. Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας στη Θεσσαλία (1393-1881) τα μετεωρίτικα μοναστήρια λειτούργησαν ως τόποι ελπίδας. Στις αρχές του 19ου αι. τα στρατεύματα του Αλή-Πασά, επέφεραν καταστροφές και λεηλασίες σε πολλά από αυτά (Μονή Υπαπαντής, Μονή Αγίου Δημητρίου κ. ά.).

Ο Άγιος Ιωάννης Θεολόγος, στην Πάτμο.

Το Μοναστήρι του Οσίου Λουκά, στη Βοιωτία, που ίσως είναι το σημαντικότερο μνημείο της μεσοβυζαντινής εποχής στην Ελλάδα, που το αποκαλούν τον ναό «μικρή Αγιά Σοφιά». Έχει φρουριακή αρχιτεκτονική.

Η Μονή Δαφνίου: Περιλαμβάνεται στον κατάλογο με τα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco.

Η Νέα Μονή Χίου.  

Το Βυζαντινό Μοναστικό Κέντρο του Παπικίου, στη Ροδόπη.

Ο Μυστράς με επτά εκκλησίες, της Παντάνασσας, της Μητρόπολης του Αγίου Δημητρίου, της Ευαγγελίστριας, της Περιβλέπτου, της Αγίας Σοφίας, της Παναγίας της Οδηγήτριας και των Αγίων Θεοδώρων.

Η Παναγία της Τήνου

Η Παναγία Εκατονταπυλιανή, στην Παροικιά Πάρου

Η Παναγία Χοζοβιώτισσα, στην Αμοργό

Η Παναγία Σουμελά, στις σκεπασμένες με οξιές και βελανιδιές πλαγιές του Βερμίου.

Εκκλησίες Θεσσαλονίκης: Ο Άγιος Δημήτριος, η Αγία Σοφία, η Αχειροποίητος, η Παναγία Χαλκέων και στην Άνω Πόλη οι εκκλησίες του Αγίου Νικολάου Ορφανού και του Οσίου Δαβίδ.

Εκκλησίες Αθηνών: Η Μητρόπολη στο ιστορικό κέντρο και δίπλα της η πανέμορφη Παναγία Γοργοεπήκοος, ο Άγιος Νικόλαος Ραγκαβάς και η Μεταμόρφωση του Σωτήρος στην Πλάκα, η Παναγία Παντάνασσα στο Μοναστηράκι, η Καπνικαρέα στην οδό Ερμού, οι Άγιοι Ασώματοι στο Θησείο.

Κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών και των θρησκευτικών εορτών παρατηρείται αύξηση του θρησκευτικού τουρισμού, που προσθέτει μια άλλη πνοή στην τουριστική ανάπτυξη των λιγότερο αναπτυγμένων περιοχών, ενισχύοντας υποβαθμισμένους ή «εγκαταλειμμένους» παραγωγικούς κλάδους της τοπικής οικονομίας.

Η κρατική μέριμνα πρέπει απαραιτήτως να λάβει υπόψη της και τη διαμόρφωση ενός πλαισίου τουριστικής πολιτικής για να συμβάλει στη διαχείριση του τουρισμού σε περιοχές με σημαντικά θρησκευτικά μνημεία.

Να υπάρξει αποτελεσματική διατήρηση και διαχείριση της ορθόδοξης παράδοσης και της εκκλησιαστικής κληρονομιάς. Να ενθαρρυνθούν οι επιχειρηματίες ώστε να προβάλλουν και να διαχειρίζονται τον θρησκευτικό τουρισμό με τρόπο που να σέβεται και να προάγει τον πολιτισμό.

Ωστόσο, πρέπει και η επίσημη Εκκλησία ν’ αναλάβει πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού σε τοπικό επίπεδο, αξιοποιώντας κάθε δυνατό επικοινωνιακό μέσο, είτε με θεολογικά συνέδρια κοντά στους εκκλησιαστικούς και μοναστικούς χώρους, είτε με ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές, είτε με ξεναγήσεις ιστορικού και θρησκευτικού περιεχομένου σε μοναστήρια και εκκλησίες, είτε με οποιοδήποτε άλλο μέσο θα μπορούσε να φωτίσει τους θησαυρούς της θρησκευτικής μας παράδοσης. 

Γράφει:

Λαγκαδινού Ιωάννα