ΕΓΧΕΙΡΙΔΙO ΣΥΝΘΕΣΗΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΒΙΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

 

ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΩΝ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΩΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ

Δικτυακή πύλη BIOTOUR-TRIKALA

 

Πρόλογος

Το παρόν εγχειρίδιο δημιουργήθηκε στα πλαίσια του Προγράμματος «LEADER» στη λογική σχεδιασμού καινοτόμων πρακτικών για το Βιοτουρισμό στην περιοχή των Τρικάλων και αποτυπώνει τις επιδράσεις και δυνατότητες της Κοινωνικής Οικονομίας στην ανάπτυξη του βιοτουριστικού προϊόντος ως το μέσο για μια βιώσιμη τοπική ανάπτυξη. Στόχος του είναι να αποτελέσει ένα χρηστικό εργαλείο ώστε αρμόδιοι οι τουριστικοί φορείς σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τις οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών της περιοχής να αναπαράγουν τις δράσεις και τις ορθές πρακτικές του.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το «Άξιον εστί» της φυσικής και της πολιτιστικής κληρονομιάς των Τρικάλων

Βασικός προορισμός της δικτυακής πύλης BIOTOUR-TRIKALAείναι η ομογενοποιημένη αφήγηση, το τοπικό «Άξιον εστί» της φυσικής και της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής.

Συγκεκριμένα στόχοι της δικτυακής πύλης είναι:

• Η αφήγηση της τοπικής ιστορίας, της σύγχρονης δραστηριότητας και της βιωματικής κοινωνικής εμπειρίας.
• Η συγκέντρωση της κατακερματισμένης γνώσης και εμπειρίας και η μορφοποίησή τους σε συλλογικό κοινωνικό προϊόν ψηφιακού πολιτιστικού περιεχομένου.
• Η αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας ως εργαλείο κοινωνικοποίησης της γνώσης και της τεχνογνωσίας για τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας σε μια ανοικτή επιμορφωτική διαδικασία.
• Η δημιουργία μιας μικρής τοπικής εγκυκλοπαίδειας (wiki) μέσω της διαδραστικής κινητοποίησης του κοινωνικού υποκειμένου  (τοπικοί επιχειρηματίες, καινοτόμοι επαγγελματίες, ειδικοί επιστήμονες που έχουν μελετήσει την περιοχή, κοινωνικές εθελοντικές οργανώσεις, τοπικές αρχές κλπ).
• Επισκέπτες κοινωνικής εμπειρίας και εναλλακτικού τουρισμού.
• Ερευνητές – φυσιοδίφες.
• Νέοι επιχειρηματίες.
• Ομογενείς αποδήμου ελληνισμού.
• Νέοι αγρότες και επαγγελματίες.
• Ενδιαφερόμενους για πτυχές της ιστορίας και της κοινωνικής ζωής της περιοχής.
• Οι τοπικές αρχές να ελέγχουν την ποιότητα του παρεχόμενου βιοτουριστικού προϊόντος και να παρεμβαίνουν όπου κρίνεται αναγκαίο.
• Οι επιχειρηματίες να αξιοποιούν στο έπακρο τους διαθέσιμους πόρους και να αναδεικνύουν τα ισχυρά σημεία του παρεχόμενου βιοτουριστικού προϊόντος.
• Οι πολίτες να διατηρούν το κεφάλαιο της περιοχής και να κάνουν ευχάριστη τη διαμονή των τουριστών, προσφέροντάς τους εναλλακτικές εμπειρίες.

Στην ανθρωπογεωγραφία της περιοχής, υπάρχει σημαντικός πλούτος και άδηλοι πόροι στην φυσική και την πολιτιστική κληρονομιά, προς ανάδειξη. Αυτός ο πλούτος μπορεί να αξιοποιηθεί μόνο μέσω της κινητοποίησης του τοπικού κοινωνικού κεφαλαίου. Μια διαδραστική συμμετοχική διαδικασία όλων των επιχειρηματικών και κοινωνικών πρωτοβουλιών των Τρικάλων, μπορεί να καταστήσει την Δικτυακή πύλη BIOTOUR-TRIKALA, μια διαρκή έκθεση προϊόντων και ιδεών, μια εικόνα σε πραγματικό χρόνο των φυσικών τοπίων και των πολιτιστικών μνημείων. Με αυτή την έννοια, η πύλη μπορεί να γίνει ουσιαστικός συντελεστής για την τοπική ανάπτυξη, τη δημιουργία τοπικού εισοδήματος και νέων θέσεων εργασίας. 

Υπό αυτές τις προϋποθέσεις η δικτυακή πύλη μπορεί να προκαλεί με έξυπνο τρόπο το ενδιαφέρον του συνειδητού ή τυχαίου επισκέπτη των εξής ομάδων στόχου:

Για να εμπλουτιστεί δικτυακή πύλη BIOTOUR-TRIKALAαπαιτείται βεβαίως πρωτογενής και δευτερογενής έρευνα, για να γίνει όμως η πύλη ένα πραγματικό κοινωνικό εργαλείο, είναι απαραίτητο να προκαλέσουμε, να επιτύχουμε και να προβάλουμε στοχευμένες συνεντεύξεις για όλα τα θέματα, από πρόσωπα εγνωσμένου κύρους.  Απαραίτητη είναι η οργάνωση σεμιναρίου εργασίας (workshop), δηλαδή μιας ανοικτής επιμορφωτικής διαδικασίας, από την οποία θα προκύψουν σημαντικά στοιχεία για την ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής, προς την κατεύθυνση της τοπικής ανάπτυξης και των καλών πρακτικών της. Για την αξιοποίηση όλων αυτών των δράσεων υπάρχει συγκεκριμένος σχεδιασμός μέσω της ανάπτυξης της πολιτιστικής και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας με έμφαση στον βιοτουρισμό και την κοινωνικά υποστηριζόμενη γεωργία.

Μέρος Α

O βιοτουρισμός

Το βιοτουριστικό προϊόν αναδεικνύεται μέσα από το σύνολο της ζωής και της δράσης, τα φυσικά και πολιτιστικά διαθέσιμα της περιοχής, τη βιοποικιλότητα, την αρχαιολογία, την ιστορία, τη γεωμυθολογία, την τοπική αρχιτεκτονική, αγροτική και πολιτιστική κληρονομιά, την τοπική ιστορία, την τοπική παραγωγή προϊόντων.

 Παράλληλα, μέσα από τη συμμετοχή για την προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος, από τα παραγωγικά διαθέσιμα της περιοχής και δραστηριότητες (αγροτικές ασχολίες – παραγωγή/συσκευασία τοπικών προϊόντων), καθώς και από το σύνολο των δραστηριοτήτων στη φύση που μπορεί να έχει κάθε επισκέπτης μια συνολική εικόνα της περιοχής.

Ακολούθως, παρουσιάζονται όλες οι μορφές θεματικού τουρισμού ως αλληλοσυμπληρούμενες δράσεις, δράσεις που προσφέρουν μια συνολική κοινωνική εμπειρία, συνθέτουν το βιοτουριστικό προϊόν, δηλαδή την ολοκληρωμένη, κοινωνική εμπειρία στην περιοχή, η επαφή με τους ανθρώπους και τις δραστηριότητές τους και η συμμετοχή στα δρώμενα της περιοχής.

Κατ’ αυτήν την έννοια, τα εργαλεία ανάδειξης, προώθησης και προβολής διαφοροποιούνται απ’ το τουριστικό marketing του μαζικού τουρισμού, όπως της «μονοκαλλιέργειας» του ήλιου και της θάλασσας, (που συμβαίνει στις ακτές της Μεσογείου) και αναδεικνύουν την ποικιλότητα των παραγωγικών, πολιτιστικών και κοινωνικών δράσεων που οφείλουν να συνθέτουν το βιοτουριστικό προϊόν.

Ο βιοτουρισμός λοιπόν σύμφωνα με όλα τα παραπάνω, είναι στάση ζωής, σεβασμός για το περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά και προσφέρεται ως ολιστικό προϊόν κοινωνικής εμπειρίας.  

Περιεχόμενο

1. Περιοχή παρέμβασης – Τα χαρακτηριστικά της
2. Τα φυσικά διαθέσιμα της περιοχής
3. Βιοποικιλότητα – Περιβάλλον
4. Πολιτιστικά διαθέσιμα
5. Δραστηριότητες
6. Παραγωγικά διαθέσιμα
7. Προτεινόμενες νέες δραστηριότητες
8. Οι τομείς του Βιοτουρισμού
9. Ο βιοτουρισμός ως προϊόν
10. Τομείς που συνθέτουν το θεματικό τουρισμό
11. Θεματικές που συνθέτουν το βιοτουριστικό προϊόν
12. Τα χαρακτηριστικά του κοινού βιοτουριστικού προϊόντος
13. Ψηφιακό βιοτουριστικό προϊόν
14. Ο βιοτουρισμός ως ψηφιακό προϊόν
15. Marketing plan
16. Κοινωνικό marketing – δικτύωση
17. Συνδυασμός πακέτων
18. Διαδικτυακό Επικοινωνιακό marketing
19. Εκθέσεις
20. Διακρατικές ανταλλαγές
21. Οριζόντια οργάνωση επικοινωνίας
22. Ηλεκτρονική μάθηση
23. Ψηφιακή βιβλιοθήκη
24. Ψηφιακές διαδρομές – Εικονική πραγματικότητα
25. Φορείς ανάπτυξης του κοινού βιοτουριστικού προϊόντος
26. Οικονομικό προφίλ ΠΕ Τρικάλων
27. Οικονομικές τάσεις ανάπτυξης στη περιοχή
28. Μοντέλο βιοτουριστικής ανάπτυξης
29. Σύναψη Συμφώνου τοπικής Συνεργασίας
30. Ο ρόλος των οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών
31. Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
32. Ο ρόλος των τουριστικών επιχειρήσεων
33. Ο ρόλος της τοπικής κοινωνίας

Μέρος Β

Στρατηγικό Σχέδιο Βιοτουρισμού

Το στρατηγικό σχέδιο αποσκοπεί στο να εξετάσει τις συνάφειες και πρακτικές συνέργειες που συνθέτουν το στρατηγικό σχέδιο με πρακτικές αποτελεσματικότητας για τη σύνθεση και ανάπτυξη βιοτουριστικού προϊόντος στην περιοχή των Τρικάλων. Χρησιμεύει όμως και ως ένα εγχειρίδιο που μπορεί να έχει επιτυχημένες εφαρμογές και σε άλλες αγροτικές περιοχές, μικρές πόλεις και χωριά. Γι’ αυτό άλλωστε κάθε ενότητα χωρίζεται σε θεωρητική προσέγγιση και πρακτική εφαρμογή στην περιο­χή της δικής μας μελέτης.

Εξετάζει την οργάνωση του επιχειρηματικού υποκειμένου, το εξωτερικό και εσωτε­ρικό περιβάλλον επιχειρηματικότητας, τις καινοτομίες που προτείνονται. Εξετάζει τις πρακτικές πώς διαμορφώνουν τη συγκεκριμένη τουριστική αγορά, αλλά και πώς προωθείται το προϊόν του βιοτουρισμού. Παρουσιάζει δηλαδή μια σειρά και αλληλουχία προϋποθέσεων ώστε ο επιθυμητός στρατηγικός στόχος, που είναι η τοπική βιοτουριστική ανάπτυξη, να γίνει εφικτός και υλοποιήσιμος μέσα από την οργάνωση του επιχειρηματικού υποκειμένου της περιοχής και την αυτοοργάνωση της τοπικής κοινωνίας. Τέλος, εξηγεί γιατί στην προώθηση του βιοτουριστικού προϊόντος επιλέγεται η καινοτομική προσέγγιση του κοινωνικού μάρκετινγκ ως εργα­λείο για την προβολή και προώθηση της περιοχής.

Περιεχόμενο

1. Ποιο είναι το όραμα που κατευθύνει το στρατηγικό σχεδιασμό;

2. Ποιο είναι το κατάλληλο brandname για το νέο τουριστικό προϊόν;

3. Ποιες οι συνάφειες και οι αντιστοιχίες με το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Interreg;

4. Ποιος είναι ο στρατηγικός στόχος;

4.1.            Η ανασύνθεση του τουριστικού προϊόντος και η υπόθεση του  βιοτουρισμού

4.2 Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για τη διαμόρφωση καινοτομικού και δημιουργικού περιβάλλοντος βιοτουριστικής ανάπτυξης;

5. Θεσμικές καινοτομίες

5.1.            Κοινωνική Οικονομία

5.2.            Κοινωνικό κεφάλαιο

5.3.            Σχέσεις εμπιστοσύνης

5.4.            Αυτο-οργάνωση στην ποιότητα

5.5.            Αυτό-οργάνωση της διαμεσολάβησης

6. Οι συντελεστές ανάπτυξης του βιοτουρισμού

6.1.            Επιχειρηματίες

6.2.            Τοπική κοινωνία

6.3.            Τοπική Αυτοδιοίκηση

7. Η αναδιοργάνωση του επιχειρηματικού υποκειμένου

7.1.            Αυτό-οργάνωση της τοπικής κοινωνίας

7.2.            Τυπική και άτυπη οργάνωση

7.3.            Μορφές οργανωτικών σχημάτων

7.3.1. Κοινωνικές Συμπράξεις

7.3.2. Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί

8. Τι λαμβάνουμε υπόψη κατά το σχεδιασμό;

8.1.            Εξωτερικό και εσωτερικό περιβάλλον επιχειρηματικότητας στην περιοχή

8.2.            Το ειδικό περιβάλλον του τουρισμού στην περιοχή

8.2.1 Η σύνδεση με τον πρωτογενή τομέα

8.3.            Διαμόρφωση του Στρατηγικού Σχεδίου

8.3.1. Πώς επιλέγουμε την κατάλληλη αναπτυξιακή στρατηγική;

8.3.2. Οι αρχές του στρατηγικού προγραμματισμού

8.3.3. Η μεθοδολογία κατάρτισης του προγραμματισμού

8.3.4 Επιλογή αναπτυξιακού προτύπου: Πρότυπο της Ολοκληρωμένης Τοπικής Ανάπτυξης, που ταυτίζεται με τον «από τη βάση» προγραμματισμό

8.3.5. Κατάρτιση νέας στρατηγικής

8.3.5.1.          Καθορισμός της αποστολής της Σύμπραξης

8.3.5.2.          Καθορισμός στρατηγικών στόχων

8.3.5.3.          Διαμόρφωση της στρατηγικής

8.3.6. Λήψη στρατηγικών αποφάσεων

9. Σύνθεση και αξιοποίηση των ‘‘κατακερματισμένων’’ πόρων

9.1.            Η Κοινωνική Οικονομία ως θεσμός

9.2.            Κοινωνική επιχειρηματικότητα

9.3.            Κοινωνικό μάρκετινγκ για την ελαχιστοποίηση του κόστους συναλλαγών

9.4.            Οριζόντια δικτύωση και συνέργειες

10. Τι προτείνουμε;

10.1.              Ανασύνθεση υλικών και ανθρώπινων πόρων

10.2.              Ανασυγκρότηση του επιχειρηματικού υποκειμένου

10.3.              Πώς επιτυγχάνουμε την παρακίνηση των συμβαλλόμενων

10.4.              Διαμόρφωση επιχειρηματικής κουλτούρας

10.5.              Τα στάδια ανάπτυξης ομάδων συνεργασίας

10.6.              Διαδικασία εσωτερικής επικοινωνίας

10.6.1. Εργαλεία διαρκούς οριζόντιας επικοινωνίας

10.7.              Οικονομία κλίμακας

11.            Μεθοδολογία βέλτιστης αξιοποίησης της γνώσης – Διαχείριση γνώσης

11.1.              Η αναγκαιότητα της αποτελεσματικής διαχείρισης των ανθρωπίνων πόρων στην περιοχή έχει ως προαπαιτούμενο την έξυπνη διαχείριση της γνώσης

11.2.              Με ποια διαδικασία μπορεί να συμμετέχει η τοπική κοινωνία ώστε να γίνεται ουσιαστική η συμβολή της στη διαχείριση της περιοχής της;

11.3.              Αλλαγή της τοπικής κουλτούρας στο πρότυπο συμμετοχικής δημοκρατίας

11.4 Η δια βίου μάθηση και επιμόρφωση ως προϋποθέσεις της συλλογικής δημιουργίας και ευημερίας του τόπου

12. Μεθοδολογία κοινωνικού μάρκετινγκ με χρήση socialmedia

12.1.              Ανταποδοτικότητα μεταξύ προγραμμάτων

13. Συντονισμός και οριζόντια συνεργασία

13.1.              Διαδικασίες διαβούλευσης

14. Αποτελεσματικότητα στρατηγικού σχεδιασμού

14.1.              Μετρήσιμοι στόχοι

14.1.1. Ποιοτικοί

14.1.2. Ποσοτικοί

Μέρος Γ

Επιδράσεις & δυνατότητες της Κοινωνικής Οικονομίας στην ανάπτυξη του βιοτουριστικού προϊόντος

Η εξέλιξη του τουρισμού του μέλλοντος αναγκαστικά ακολουθεί τα νέα δεδομένα δικτυακής οργάνωσης της κοινωνίας, την οικονομική αξία της ανάδυσης του τρίτου τομέα της οικονομίας, την τάση για δημιουργικές κοινωνικές εμπειρίες. Οι σύγχρονοι καταναλωτές γίνονται ολοένα και περισσότερο έμπειροι, ώριμοι και απαιτητικοί για καινοτόμες υπηρεσίες και εξαιρετικά βιώματα που μόνο στο επίπεδο μιας δημιουργικής τοπικής κοινότητας μπορούν να προσφερθούν ως βίωμα.

Η προσέγγιση της ανάπτυξης του συνόλου του εναλλακτικού τουρισμού και του τουρισμού κοινωνικής εμπειρίας μέσω της ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας είναι μια νέα οπτική και απαιτεί μια καινοτόμο μεθοδολογία στην κινητοποίηση των υλικών και ανθρώπινων πόρων που συνθέτουν το “βιοτουρισμό” στην περιοχή των Τρικάλων.

Η Κοινωνική Οικονομία είναι επί της ουσίας η συστηματοποίηση της συμβολής της κοινωνικής και πολιτιστικής δράσης στο βιοτουρισμό και την επιχειρηματικότητα με τη δημιουργία μιας νέας δομής.

Η ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας σε τοπικό επίπεδο παράλληλα με την ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και του συνεργατισμού είτε με τη μορφή συνεταιρισμών είτε μη κερδοσκοπικών συμπράξεων για την αξιοποίηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς είναι προϋπόθεση για τη συγκρότηση του βιοτουριστικού προϊόντος. Ιδιαίτερα όταν αυτή η διαδικασία συνδυάζεται με την ποικιλότητα της τοπικής κοινωνικής γεωργίας ώστε να προσφέρεται στον επισκέπτη το βίωμα και η εμπειρία της αυθεντικότητας της αγροτικής κοινωνίας.

Γι’ αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία η συγκρότηση του κοινωνικού κεφαλαίου σε ένα τοπικό όραμα συλλογικής δημιουργίας. Το κοινωνικό κεφάλαιο μιας περιοχής που συνίσταται στη συνεργασία και την υποστήριξη μιας οικονομικής δραστηριότητας, όπως ο βιοτουρισμός, πέραν από τα στενά όρια της αγοράς, από την τοπική κοινωνία συνολικά εξετάζεται εδώ ως ο παράγοντας που συντελεί στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας στην περιοχή των Τρικάλων και η συμμετοχή ανενεργού ανθρώπινου δυναμικού που υποαπασχολείται στην ανάπτυξη και διαμόρφωση βιοτουριστικού προϊόντος.

Ζητούμενο του βιοτουριστικού προϊόντος είναι  οι επισκέπτες να βιώσουν έναν πιο φυσικό και φιλόξενο τρόπο ζωής από αυτόν που έχουν συνηθίσει και επομένως να βρουν ένα καθαρό περιβάλλον, εξυπηρετικούς επιχειρηματίες και προσωπικό, φιλόξενους ανθρώπους και γενικά μια εναλλακτική συνολική βιοτουριστική προσφορά.

Για να επιτευχθεί αυτό, το φυσικό και πολιτισμικό κεφάλαιο της περιοχής, το οποίο αποτελούν η ιστορία, ο πολιτισμός, η αγροτική και κοινωνική κληρονομιά και η ποικιλότητα των δραστηριοτήτων, πρέπει να υποστηρίζεται ως κοινή και μοναδική αξία και να εκτιμάται ως η ισχυρότερη οικονομική κατευθυντήρια γραμμή, αναδεικνύοντας την αξία του ολιστικού βίου.

Όλοι οι παράγοντες της βιοτουριστικής δραστηριότητας θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στη διατήρηση αυτού του κεφαλαίου και συγκεκριμένα:

Για τη διάδοση του θεσμού της κοινωνικής οικονομίας, των κοινωνικών επιχειρήσεων και της συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας στο τοπικό σχέδιο και όραμα ανάπτυξης η Τοπική «Σύμπραξη»που έχει αναπτύξει ένα συγκεκριμένο μοντέλο socialmedia και το οποίο εξυπηρετεί την επικοινωνιακή προβολή και του συγκεκριμένου έργου.

Η σημασία της κινητοποίησης του κοινωνικού κεφαλαίου, του κοινωνικού υποκειμένου είναι πλέον κεφαλαιώδους σημασίας, γιατί μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ άλλων κλασικών τουριστικών προορισμών. Εδώ είναι χρήσιμη μια ιστορική αναφορά. Το 480 π.Χ. ο Θεμιστοκλής, πριν τη ναυμαχία της Σαλαμίνας είπε ότι «Άνδρες γαρ πόλις» δηλαδή η πόλη είναι οι πολίτες της. Ο Θουκυδίδης μας παραδίδει ότι ο Θεμιστοκλής έκανε σαφές ότι η πατρίδα είναι οι ίδιοι οι Αθηναίοι και, εφόσον δεν καταστεί δυνατόν να προστατευθεί από όλους τους Έλληνες, η, καμένη από τους Πέρσες πια Αθήνα, οι Αθηναίοι θα δημιουργήσουν μια νέα Αθήνα, μια νέα πόλη κάπου στην Κάτω Ιταλία. Χιλιάδες χρόνια μετά, το 1898 μετά τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο, οι κάτοικοι της Κουτσούφλιανης (σημερινή Παναγία Καλαμπάκας), αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το χωριό τους που παραδόθηκε στους τούρκους. Πριν αποχωρήσουν από τον αγαπημένο τους τόπο, έκαψαν τις πατρογονικές τους εστίες, ξέθαψαν τα οστά των προγόνων τους, έκαψαν τα λείψανα των νεκρών του πρόσφατου πολέμου του 1897 για να μην τα βεβηλώσουν οι Τούρκοι και με επικεφαλής τους προκρίτους και τον ιερέα τους με τα εικονίσματα της εκκλησίας ανά χείρας, διάβηκαν την νέα μεθόριο και επέστρεψαν στην Ελλάδα διαλέγοντας την απέναντι ράχη για να ξαναχτίσουν το χωριό τους από την αρχή, με την ελπίδα ότι κάποτε θα ξαναγυρίσουν!

Τα δύο αυτά παραδείγματα της ελληνικής ιστορίας δείχνουν ότι η πατρίδα είναι οι πολίτες της. Βεβαίως σήμερα δεν χρειάζεται να εγκαταλείψουμε τόπους, χρειάζεται όμως να ξαναδημιουργήσουμε εκείνη την κοινότητα, εκείνο τον συλλογικό νου, που θα αναλάβει να αναδείξει την περιοχή. Με δυο λόγια σήμερα θα λέγαμε ότι τα Τρίκαλα, τα Μετέωρα κλπ είναι οι άνθρωποι που τα έφτιαξαν χιλιάδες χρόνια τώρα, αυτοί που κατασκεύασαν τα μνημεία, αυτοί που με τον ιδρώτα τους και τις παραγωγικές τους δραστηριότητες διαμόρφωσαν και το φυσικό τοπίο όπως το βλέπουμε σήμερα. Οι ίδιοι άνθρωποι που σήμερα κατοικούν τους ίδιους τόπους, απόγονοι των πρώτων, έχουν την ευθύνη να διαχειριστούν το τόπο τους με τον καλύτερο τρόπο και να τον παραδώσουν ακέραιο στις επόμενες γενιές, όπως έκαναν και οι πρόγονοί τους. Αυτό ονομάζεται κοινωνικό κεφάλαιο και ιδίως σήμερα είναι βασικός παράγων για την παραγωγή και οικονομικού κεφαλαίου. Πρέπει επίσης να επισημανθεί η σπουδαιότητα της προσφοράς των εθελοντικών οργανώσεων της τοπικής κοινωνίας (πολιτιστικοί σύλλογοι και σωματεία) που διατηρούν τις παραδόσεις και συμβάλλουν στην πολιτιστική πρόοδο της περιοχής. Ο εθελοντικός χαρακτήρας αυτών των πρωτοβουλιών δεν υστερεί σε τίποτα από επαγγελματικού χαρακτήρα εκδηλώσεις. Αυτό το πολύτιμο κοινωνικό κεφάλαιο μπορεί και πρέπει πλέον να εξελιχθεί σε κοινωνικές πρωτοβουλίες τοπικής ανάπτυξης και δημιουργίας τοπικού εισοδήματος, χωρίς να χάσει τίποτε από την φρεσκάδα και τον εθελοντισμό του.

Με αυτούς τους τρόπους δημιουργείται μια μεγάλη δεξαμενή σκέψης και δράσης στη βάση της οριζόντιας συλλογικής δημιουργίας και ανταλλαγής ύλης φορέων και πολιτών που, ενώ ξεκινούν από διαφορετικές αφετηρίες, συντείνουν στους κοινούς στόχους. Αυτό το μοντέλο μπορεί επίσης να χρησιμεύσει ως μια καλή πρακτική για τη βελτίωση της πρόσβασης των πολιτών στην κοινωνία της γνώσης και την ενίσχυση των Κοινωνικών Αναπτυξιακών Συμπράξεων για τη βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας σε σχέση με τη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής παρέμβασης.

Περιεχόμενο

1. Επιτελική Σύνοψη
2. Ο Τουρισμός Κοινωνικής Εμπειρίας και η Κοινωνική Οικονομία
3. Η Συμβολή της Κοινωνικής Οικονομίας στη Συγκρότηση του Βιοτουριστικού Προϊόντος
4. Θεσμική Καινοτομία
5. Τοπικά Σύμφωνα Συνεργασίας
6. Δημιουργία Κοινωνικών Συνεταιρισμών – Κοινωνικών Επιχειρήσεων
7. Κοινωνικό Κεφάλαιο – Συνεργασία
8. Κοινωνική Εμπιστοσύνη
9. Ο Εθελοντισμός ως Συντελεστής Συγκρότησης του Κοινωνικού Κεφαλαίου
10. Συμμετοχικότητα - Συμπράξεις
11. Ενσωμάτωση όλης της κοινωνίας στο παιχνίδι
12. Συντελεστές και φορεις της Κοινωνικής Οικονομίας
13. Οι Κοινωνικές Αναπτυξιακές Συμπράξεις ως θεσμός
14. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση ως συμπράττων εταίρος
15. Κοινές δράσεις με την Τοπική Αυτοδιοίκηση
16. Ποικιλότητα των καλλιεργειών και αγροτουρισμός
17. Εργαλεία βιωσιμότητας για εγκαταστάσεις φιλοξενίας και βιοτουριστικές υπηρεσίες
18. Κοινωνική φιλοξενία – Καλες πρακτικές
19. Αλληλοσυμπληρούμενες δραστηριότητες
20. Δομές συγκέντρωσης και διάδοσης «κοινωνικοποίησης» της γνώσης και τεχνογνωσίας
21. Δομές δια βίου μάθησης
22. Ο ρόλος της συμβουλευτικής και διαχείρισης γνώσης στην Κοινωνική Οικονομία
23. Mentoring
24. ΟΟι θεσμοί δια βίου μάθησης και διαχείρισης γνώσης
25. Δια βίου μάθηση στην αγορά εργασίας
26. Βιωματική μάθηση και Βιοτουρισμός
27. Τα οφέλη της Κοινωνίας Πολιτών
28. Το όφελος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
29. Εργαλεία ανάπτυξης και προωθησης βιοτουριστικού προϊόντος
30. Παράδειγμα πρακτικής εφαρμογής
31. Παράρτημα
32. Γλωσσάρι Κοινωνικής Οικονομίας και Βιοτουρισμού

Μέρος Δ
 Η Συνεταιριστική επιχειρηματικότητα ως βασικός άξονας της Κοινωνικής
Οικονομίας σε παγκόσμιο επίπεδο

Η συνεταιριστική οικονομία ως βασικός άξονας της κοινωνικής οικονομίας αποτελεί σήμερα μοναδική λύση στην αντιμετώπιση της παγκόσμιας φτώχειας. Σε μια οικονομία που κλονίζεται από την κρίση της οικονομίας της αγοράς με υπερχρεωμένα κράτη, η συνεταιριστική οικονομία  αποτελεί βάση σταθερότητας. Το ερώτημα είναι πόσο συνειδητά αξιοποιείται ως εργαλείο για την αντιμετώπιση της κρίσης και ποια η γνώση γύρω από την κοινωνική οικονομία και τις πραγματικές της διαστάσεις στην Ευρώπη και ανά τον κόσμο.

Στη μελέτη που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του έργου «LEADER» γίνεται μια πρώτη προσέγγιση του πραγματιστικού φαινομένου για να μας δώσει μια νέα εικόνα τι συμβαίνει σε παγκόσμιο επίπεδο με τις διεργασίες στην βάση της πραγματικής οικονομίας. Έτσι παρουσιάζονται συγκεκριμένα στοιχεία για το μέγεθος της κοινωνικής οικονομίας από την InternationalCooperativeAlliance (I.C.A.) της Διεθνούς Συμμαχίας για τους Συνεταιρισμούς και τα οποία δείχνουν την παγκόσμια  εφαρμογή της κοινωνικής οικονομίας και τα ρεκόρ της, τη συμμετοχή της στις εθνικές οικονομίες καθώς και τα απτά μετρήσιμα οφέλη της.

Σχέδιο Δικτυακού Μάρκετινγκ

 «ΒΙΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ - Καινοτόμες πρακτικές στο Βιοτουρισμό».

Σε αυτό το σχέδιο περιγράφεται η μεθοδολογία προώθησης με μια σχετικά διαφοροποιημένη διαδικασία από τον τρόπο που αναπτύσσεται μια συμβατική τουριστική αγορά. Ζητούμενο είναι να δημιουργηθεί ένα κοινό πλάνο προώθησης σε τοπικό επίπεδο.

Ο στρατηγικός σχεδιασμός του μάρκετινγκ για το Βιοτουρισμό σε περιοχές όπως τα Τρίκαλα, με τις μικρές επιχειρήσεις, ξενώνες, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες, εμπορικά καταστήματα κ.ο.κ. δεν μπορεί να στηριχθεί στους touroperators, στα μεγάλα γραφεία τουρισμού, παρά μόνον επικουρικά, ενώ αντιθέτως μπορεί να στηριχθεί στο κοινωνικό και οριζόντιο δικτυακό μάρκετινγκ για 3 λόγους.

1. η τουριστική αγορά είναι μικρή και δεν μπορεί να “βιομηχανοποιηθεί” ως προορισμός ώστε να δέχεται μαζικά χιλιάδες τουρίστες, κάτι που πρωτίστως ενδιαφέρει τους touroperators.
2. οι μικρές επιχειρήσεις είναι δύσκολο να συμβάλουν στο διαφημιστικό κόστος δεχόμενες ένα υψηλό κόστος προμήθειας.
3. πολλοί από τους μικρούς επαγγελματίες τουρισμού είναι ταυτοχρόνως και γεωργοί, ή κτηνοτρόφοι και αντιμετωπίζουν τον τουρισμό ως συμπληρωματικό εισόδημα.

Για όλους αυτούς τους λόγους τα συνηθισμένα εργαλεία του μάρκετινγκ έχουν μόνο περιορισμένη χρήση, αφού κανείς επαγγελματίας δεν είναι διατεθειμένος να πληρώσει το υψηλό κόστος διαμεσολάβησης του παραδοσιακού μάρκετινγκ. Το σύνηθες κόστος διαμεσολάβησης είναι 15% κατά μέσο όρο (κέρδος του touroperator στην τελική τιμή της κράτησης), συνεπώς γίνεται αντιληπτό ότι χρειάζονται καινοτόμες πρακτικές κοινωνικού και διαδικτυακού μάρκετινγκ ώστε το κόστος αυτό να περιοριστεί ή να εκμηδενιστεί.

Έπειτα, η προϋπόθεση της υψηλής εξειδίκευσης που απαιτεί η μεγάλη τουριστική αγορά στην υπό μελέτη περίπτωση δεν μπορεί να έχει εφαρμογή. Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκη εις βάρος της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών, καθώς στο βιοτουρισμό η ποιότητα εξαρτάται απ’ την ολιστική προσέγγιση. Εξάλλου η βιωματική εμπειρία που είναι το ζητούμενο σε κάθε τομέα του βιοτουρισμού δε θα μπορούσε να εξασφαλιστεί με διαφορετικό τρόπο, αφού το προϊόν του αγροτουρισμού, για παράδειγμα, δεν μπορεί να το αποδώσει κανείς καλύτερα απ’ αυτούς που ασχολούνται και με αγροτικές καλλιέργειες, την αλιεία, κτηνοτροφία και γενικότερα με την πρωτογενή παραγωγή οι οποίοι μπορούν παράλληλα να προσφέρουν υπηρεσίες καταλυμάτων και διατροφής.

  Η προτεινόμενη μεθοδολογία βασίζεται στη λογική του κοινωνικού μάρκετινγκ, δηλαδή στη χρήση των αρχών και των τεχνικών του παραδοσιακού/εμπορικού μάρκετινγκ με σκοπό την άσκηση επιρροής στις ομάδες-στόχους του προγράμματος. Τελικός στόχος είναι να αποδεχθούν εθελοντικά την υιοθέτηση καλών πρακτικών στα πλαίσια ανάπτυξης του κοινού βιοτουριστικού προϊόντος στην περιοχή προς όφελος της τοπικής κοινωνίας.

Η διαφοροποίηση του κοινωνικού μάρκετινγκ βρίσκεται στη δικτύωση, στην αυτοοργάνωση και συνεργασία μεταξύ όλων των εμπλεκομένων σε μια περιοχή, στη δημιουργία ενημερωτικού και ψηφιακού περιεχομένου προβολής απ’ τους ίδιους τους εμπλεκομένους στη διαδικασία του βιοτουρισμού και στη δικτύωση με κοινωνικές ομάδες σε άλλες περιοχές της χώρας και στο εξωτερικό.

Έτσι, το βασικό τεχνολογικό εργαλείο είναι το ίντερνετ και τα socialmedia. Μέσα από την οργανωμένη χρήση αυτών των μέσων ελαχιστοποιείται το κόστος και πολλαπλασιάζεται διαρκώς η προβολή της περιοχής, των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων, των τοπικών ασχολιών και επιχειρήσεων.

Το κοινωνικό μάρκετινγκ μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οποιαδήποτε κατάσταση στην οποία μία κρίσιμη κοινωνική συμπεριφορά είναι επιθυμητό να αλλάξει. Σε πολλές περιπτώσεις ο στόχος επιτυγχάνεται και καθοριστικό ρόλο σε αυτή την επιτυχία διαδραματίζει η ενεργητική ακρόαση του κοινού και η κατανόηση των αναγκών του.

Μάρκετινγκ είναι η διαδικασία του σχεδιασμού και της εκτέλεσης της σύλληψης, τιμολόγησης, προβολής και διανομής ιδεών, αγαθών και υπηρεσιών ώστε να δημιουργηθούν συναλλαγές που ικανοποιούν σκοπούς ατόμων και οργανισμών. Το μάρκετινγκ αποτελεί μία ολοκληρωμένη διαδικασία η οποία ξεκινάει στη γέννηση του προϊόντος, της υπηρεσίας ή της ιδέας και περιλαμβάνει το σύνολο των ενεργειών που πραγματοποιούνται καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους μέχρι την ωριμότητα ή την παρακμή τους.

Το εμπορικό και το κοινωνικό μάρκετινγκ παρουσιάζουν βεβαίως ορισμένες διαφορές, η ουσία τους ωστόσο και οι βασικές τεχνικές που χρησιμοποιούν παραμένουν κοινές, καθώς το κοινωνικό παίρνει μαθήματα από το εμπορικό και τα εφαρμόζει σε κοινωνικές μεταβλητές. Η ιδέα του κοινωνικού μάρκετινγκ αναδείχθηκε το 1971 από τους Philip Kotler και Gerald Zaltman ως μία προσπάθεια προώθησης κάποιας επιθυμητής κοινωνικής συμπεριφοράς με τη χρήση ενός μοντέλου στηριγμένου στην παραδοσιακή λογική του μάρκετινγκ. Ωστόσο, ο Wiebe ήδη είχε μιλήσει το 1952 για την ιδέα «της πώλησης της αδελφοσύνης όπως πουλάμε το σαπούνι», ενώ στην πράξη σχετικές ενέργειες υπήρχαν και στο πιο μακρινό παρελθόν με προσπάθειες κατάργησης της παιδικής εργασίας, παραχώρησης δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες και αποδοχή των αφροαμερικάνων ως ισότιμα μέλη στην κοινωνία. Πλέον το κοινωνικό μάρκετινγκ μέσα από θεωρητικές προσεγγίσεις, έρευνες και δοκιμές, βρίσκεται στη φάση της ωριμότητάς του και προσφέρει τα κατάλληλα εργαλεία για την προώθηση της επιθυμητής ιδέας ή συμπεριφοράς, όπως η ανάπτυξη του βιοτουρισμού. Να επισημάνουμε μάλιστα ότι ανταποκρίνεται με αποτελεσματικότητα και στη βασική αρχή της Κοινωνικής Οικονομίας που είναι η μείωση του κόστους των ανταλλαγών.

Έτσι στο κοινωνικό μάρκετινγκ εντοπίζονται τα 4Ps (product, price, place, promotion) του εμπορικού μάρκετινγκ, προσθέτονται ωστόσο μερικά ακόμα ώστε να δημιουργηθεί το ακόλουθο μίγμα:

Προϊόν (product): παίρνει την έννοια της προωθούμενης συμπεριφοράς (π.χ. βιοτουριστική συνείδηση). Τα στοιχεία που απαραιτήτως πρέπει να είναι γνωστά για την αποτελεσματική εφαρμογή των εργαλείων του κοινωνικού μάρκετινγκ είναι η αντίληψη του ατόμου για τη συγκεκριμένη συμπεριφορά, οι λόγοι για τους οποίους τη θεωρεί σημαντική ή όχι και τα συναισθήματα που του προκαλεί η υιοθέτησή της. Τα παραπάνω θα οδηγήσουν στη δημιουργία των κατάλληλων για κάθε περίπτωση μηνυμάτων για την προώθηση της επιθυμητής συμπεριφοράς.

Τιμή (price): το κόστος που θα προκαλέσει η υιοθέτηση της προωθούμενης συμπεριφοράς. Το κόστος μπορεί να λάβει την έννοια του χρήματος, του χρόνου, της ψυχολογικής πίεσης ή άλλων εμποδίων και έχει μία υποκειμενική διάσταση καθώς διαφοροποιείται για το κάθε άτομο. Ο δέκτης του μηνύματος πραγματοποιεί μία ανάλυση κόστους – οφέλους, η οποία και τελικά οδηγεί στην αποδοχή ή απόρριψη της συμπεριφοράς.

Προώθηση (promotion): αφορά μία ολοκληρωμένη επικοινωνιακή πολιτική με στόχο την προώθηση της επιθυμητής συμπεριφοράς. Περιλαμβάνει τεχνικές όπως η διαφήμιση στην εφημερίδα, τηλεόραση, ραδιόφωνο και διαδίκτυο (above the line promotion) ή ενέργειες όπως εκδηλώσεις, διάδοση της συμπεριφοράς από στόμα σε στόμα κ.α. (below the line promotion). Η προώθηση γίνεται συνήθως με έναν συνδυασμό εργαλείων, ο οποίος καθορίζεται από τα χαρακτηριστικά του κοινού στο οποίο στοχεύει και αποτελεί το πιο φανερό στοιχείο του μίγματος, καθώς γίνεται άμεσα και εύκολα αντιληπτό από το κοινό.

Τοποθέτηση (place): σχετίζεται με τους χώρους εκείνους όπου το άτομο εκτίθεται στην εν λόγω συμπεριφορά. Έτσι, στην περίπτωση προώθησης του βιοτουρισμού, η τοποθέτηση μπορεί να είναι σε ένα σημαντικό ιστορικό μνημείο, στο βουνό, στις λίμνες ή γενικότερα στην ύπαιθρο όπου το άτομο βρίσκεται σε άμεση επαφή με τη φύση, ώστε η επικοινωνία να είναι περισσότερο αποτελεσματική.

Τα πρόσθετα Ps του κοινωνικού μάρκετινγκ σε σχέση με το εμπορικό είναι:

Τα κοινά (publics): υπάρχουν πολλά δυνητικά κοινά που θα μπορούσαν να προσεγγιστούν με στόχο την υιοθέτηση της επιθυμητής συμπεριφοράς. Θα ήταν αποτελεσματικό να πραγματοποιηθεί μία ψυχο-συμπεριφορική κατάτμηση των κοινών με βάση “τι κάνουν” και “γιατί το κάνουν” ώστε να υπάρξει υψηλότερη υιοθέτηση της επιθυμητής συμπεριφοράς.

Συνεργασίες (partnerships): Καθώς επιδίωξη του κοινωνικού μάρκετινγκ δεν είναι το κέρδος σε χρηματικούς αλλά σε κοινωνικούς όρους, οι συνεργασίες μεταξύ ομάδων, φορέων και οργανισμών, ιδιωτικών και δημοσίων, εθελοντικών οργανώσεων, με τη μορφή των Κοινωνικών Αναπτυξιακών Συμπράξεων κρίνεται καθοριστική για την ευρύτερη διάδοση του μηνύματος και την επίτευξη των τεθέντων στόχων. Έτσι, στην περίπτωση μας, η αποτελεσματική επικοινωνία και η συνεχής συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τους επιχειρηματίες και άλλους βασικούς παράγοντες που εδρεύουν στον τόπο στον οποίο δραστηριοποιείται είναι στοιχεία απαραίτητα για την επιτυχία της.

Πολιτική (policy): Η προώθηση ορισμένων συμπεριφορών μπορεί να είναι πολύ πιο αποτελεσματική αν υπάρχει σχετική υποστήριξη μέσω των νομοθετικών διατάξεων και των πολιτικών που εφαρμόζονται σε κρατικό επίπεδο. Έτσι, μία καμπάνια για τη βιώσιμη ανάπτυξη σε αγροτικές περιοχές μπορεί να έχει υψηλότερη απήχηση εφόσον η πολιτεία την στηρίζει μέσω διατάξεων για την ανάπτυξη του τουρισμού με ήπιες και φιλικές προς το περιβάλλον επενδύσεις.

Χρηματοδότηση και Χορηγία (pull strings): Η χρηματοδότηση σε καμπάνιες κοινωνικού μάρκετινγκ, ιδίως τοπικού χαρακτήρα, είναι κρίσιμη για τους παρακάτω λόγους:

• οι περισσότερες προωθήσεις πραγματοποιούνται από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και κοινωνικές επιχειρήσεις που έχουν στη διάθεσή τους χαμηλό προϋπολογισμό
• τα κοινά που προσπαθούν να προσεγγίσουν είναι διευρυμένα και
• τα επικοινωνιακά πλάνα απαιτούν μεγάλη χρονική διάρκεια και συνεπώς αυξημένο κόστος, προκειμένου τα αποτελέσματα να εμφανίζουν συνέχεια στο χρόνο.
• Ίδρυση και δράση ΚοινΣΕπ προβολής σε συνέργεια με άλλες ΚοινΣΕπ
• Διπλωματία των πόλεων και αδελφοποιήσεις Δήμων
• Virtualreality – εικονική έκθεση επιχειρήσεων/προϊόντων
• Λειτουργία e-shop
• Αυτοοργάνωση e-booking.

Άρα η εύρεση χρηματοδότησης συνεισφέρει σημαντικά στην υλοποίηση των προωθήσεων, ενώ παράλληλα η χορηγία προσδίδει στο μήνυμα εγκυρότητα και αξιοπιστία.

Το προτεινόμενο σχέδιο μάρκετινγκ θα έχει ως βασικά χαρακτηριστικά το χαμηλό κόστος, την υψηλή διάχυση των μηνυμάτων και την ευκολία χρήσης, σύμφωνα με τις τεχνικές και τις αρχές που διέπουν το κοινωνικό μάρκετινγκ.

Τα πεδία εφαρμογών του κοινωνικού μάρκετινγκ στον τομέα ανάπτυξης του βιοτουρισμού στη περιοχή Δήμου– Περιφέρειας επιγραμματικά είναι τα εξής:

Κάθε πλάνο δράσης εμπεριέχει ορισμένα κύρια χαρακτηριστικά τα οποία θα πρέπει να αναλύονται διαδοχικά καθώς το ένα αποτελεί σε κάποιο βαθμό τη βάση του άλλου.

Τα στοιχεία του συγκεκριμένου πλάνου διακρίνονται στα ακόλουθα:

1. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης
2. Στρατηγική Μάρκετινγκ για το βιοτουρισμό
3. Πρόγραμμα Δράσεων

Η ανάλυση των παραπάνω στοιχείων θα γίνει υπό το πρίσμα της συγκεκριμένης περιοχής και στη συνέχεια τα αποτελέσματα θα μπορούν να γενικευτούν και να τροποποιηθούν, ώστε να είναι δυνατή η προσαρμογή τους και σε άλλες αγροτικές περιοχές όπου μπορεί να αναπτυχθεί ο βιοτουρισμός.

Περιεχόμενο

1. Ανάλυση υφιστάμενης κατάστασης

1.1 Τα δεδομένα της Τουριστικής Κίνησης της περιοχής

1.2 Αποτίμηση της Τουριστικής Προσφοράς στην περιοχή

1.3 Ανάλυση εξωτερικού περιβάλλοντος (PESTEL)

1.4 Ανάλυση εσωτερικού περιβάλλοντος (SWOT)

1.5 Το κοινό βιοτουριστικό προϊόν

2. Στρατηγική Μάρκετινγκ για το βιοτουρισμό

2.1 Στρατηγική Αντίληψη για το Βιοτουριστικό Μάρκετινγκ 

2.2 Στρατηγικοί Στόχοι για το Βιοτουριστικό Μάρκετινγκ 

2.3 Αγορές-Στόχοι για το Βιοτουρισμό και Τρόποι Προσέγγισής τους 

2.4 Πολιτική Positioning και Βranding για τον Βιοτουρισμό 

3. Πρόγραμμα Δράσεων

3.1 Διάρθρωση του Προγράμματος Δράσεων 

3.2 Σύσταση Διαδικτυακού Γραφείου Διαμεσολάβησης  για την Υλοποίηση του Προγράμματος Δράσεων 

3.3 Ανάπτυξη Χαρτοφυλακίου Βιοτουριστικών Προϊόντων 

3.4 Δημιουργία Επικοινωνιακής Υποδομής για το Μάρκετινγκ

3.5 Αναλυτικό Επικοινωνιακό και Προωθητικό Πρόγραμμα

3.6 Διαδικτυακή Παρουσία της Περιοχής Δήμου– Περιφέρειας

3.7 Πόροι για τη Συνέχεια του Επικοινωνιακού Μάρκετινγκ

3.8 Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης του Σχεδίου Μάρκετινγκ

3.9 Αποτελεσματικότητα του Σχεδίου Μάρκετινγκ

Παράρτημα:

Το Social Internet Media Marketing και οι εφαρμογές του 

Μέρος Ε

Διαδραστική επιμόρφωση του κοινωνικού υποκειμένου

Όλος ο σχεδιασμός που έχει εκτεθεί παραπάνω, προορίζεται να γίνει κτήμα του κοινωνικού υποκειμένου των Τρικάλων. Προς αυτή την κατεύθυνση είναι αναγκαίο να υλοποιηθεί ένα διήμερο σεμινάριο εργασίας (workshop) όπου θα κληθούν να συμμετάσχουν όλοι οι φορείς εκείνοι, αλλά και μεμονωμένοι πολίτες, που έχουν επαγγελματικό ή επιστημονικό ενδιαφέρον για την φυσική και πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής. Πρόκειται για ένα διαδραστικό σεμινάριο που θα συμβάλλει πρώτα πρώτα στον εμπλουτισμό της σχεδιαζόμενης δικτυακής πύλης, αλλά και στην συνεργασία όλων των τοπικών φορέων για την τουριστική ανάπτυξη των Τρικάλων. Είναι ένα χρήσιμο πρώτο βήμα για ανάλογες πρωτοβουλίες.

H παρούσα πλατφόρμα διαδικτυακής μάθησης (e-learning) αναπτύχθηκε στα πλαίσια του έργου «LEADER». Η τρέχουσα οικονομική και περιβαλλοντική κρίση σε όλο τον κόσμο επιβάλλει την ανάγκη να προωθηθούν νέα πρότυπα για την ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας και συλλογικής ευθύνης. Θα πρέπει να εξοικονομήσουμε τον πολύτιμο χρόνο για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και για να προλάβουμε την περαιτέρω υποβάθμιση των φυσικών πόρων συμβάλλοντας παράλληλα στην οικονομική ανάκαμψη. Το πρόγραμμα αυτό δίνει έναν πλούτο γνώσης μέσα από εκπαιδευτικό υλικό σε διαφορετικούς τομείς και είναι τελείως δωρεάν. Η ελπίδα είναι να δώσουμε νέα σκέψη στην περιβαλλοντική εκπαίδευση για τον εμπλουτισμό των εννοιών της αειφόρου ανάπτυξης.

Ενδεικτικώς παρατίθενται οι τέσσερις θεματικές ενότητες μαθημάτων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο του σεμιναρίου.

ΜΑΘΗΜΑ 1^ο:

Βιώσιμη Γεωργία Αγροτική και Περιφερειακή Ανάπτυξη

Ενότητα I: Γεωργία, Περιβάλλον & Αγροτική Ανάπτυξη

• Βιώσιμη γεωργία
• Αγροτική κληρονομιά – φιλική προς το περιβάλλον, συμπληρωματική οικονομική δραστηριότητα για τους αγρότες
• Περιβαλλοντικές συνέπειες
• Απώλεια των βιοτόπων και της βιοποικιλότητας
• Η εντατικοποίηση της γεωργίας
• Χρήσεις αγροτικής γης
• Τα πιο σημαντικά είδη καλλιέργειας
• Η αγροτική ανάπτυξη και η αύξηση του πληθυσμού
• Η διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων των αγροτών
• Περιπτώσεις εναλλακτικών αγροτικών μεθόδων, φιλικών προς το περιβάλλον
• Αγρο-δασοπονία και δασική διαχείριση
• Επιπτώσεις της βιοπολιτικής
• Βιολογική γεωργία και αγροτική ανάπτυξη
• Η βιολογική γεωργία αυξάνει τη βιοποικιλότητα
• Θέματα ασφάλειας τροφίμων και βιολογική καλλιέργεια
• Νομοθεσία και βιολογικές καλλιέργειες
• Διεθνείς αγορές βιολογικών προϊόντων
• Η αξία της αγροτικής κληρονομιάς
• Γεωργία και κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον
• Η χρήση της γης στη περιοχή Τρικάλων
• Διαχείριση των καλλιεργειών, τεχνικές καλλιέργειας και άρδευση
• Προϊόντα και τοπικές αγροτικές αγορές
• Περιβαλλοντικές πιέσεις από την γεωργία
• Οι προοπτικές του βιοτουρισμού και του αγροτουρισμού στη περιοχή
• Οι αγροτικές ενώσεις ως μέσα αγροτικής ανάπτυξης
• Κατευθύνσεις για αγροτική ανάπτυξη – επιτυχημένες προσπάθειες και ενθαρρυντικά βήματα
• Επενδύοντας στην φύση – Ενίσχυση της πράσινης οικονομίας
• Οι πράσινες θέσεις εργασίας ως απόδειξη ύφεσης
• Εργασία για ένα καθαρό περιβάλλον
• Ανανεώσιμες πηγές ενέργειαςΠροκλήσεις και ευκαιρίες για τον τομέα των κατασκευών
  • Οικολογικότερες μεταφορές, περισσότερες θέσεις εργασίας
• Οικοδομώντας μια «βιοπόλη» για πιο πράσινες και βιώσιμες πόλεις
• Βιο-πολιτισμός για βιώσιμη αστική διαχείριση
• Η βιώσιμη δασοκομία για την αντιστροφή της κρίσης των δασών
• Πράσινες θέσεις εργασίας στον βιο-τουρισμόΤάσεις πράσινης εργασίας και βιοτουρισμός στην περιοχή
  • Επισκόπηση της οικονομικής δραστηριότητας
• ευκαιρίες στον αγροτουρισμό
• Βελτιωτικές επιδράσεις του βιοτουρισμού και του αγροτουρισμού στην εκπαίδευση και την απασχόληση
• Η σήμανση προϊόντων περιβαλλοντικής γεωργίας ενισχύει την οικονομία της Γενετικές Τράπεζες - διασώζοντας τον πλούτο της βιοποικιλότητας και ενισχύοντας τον τουρισμό
  • Διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος
    • Περιπτώσεις εμπορικών εγχειρημάτων
    • Πράσινες θέσεις εργασίας στην Περιοχή
    • Εισαγωγή στον βιοτουρισμό
    • Βέλτιστες πρακτικές στον βιοτουρισμό
    • Εκπαίδευση στον βιοτουρισμό
    • Ο βιοτουρισμός ενάντια στην κλιματική αλλαγή
• Ο βιοτουρισμός δημιουργεί πράσινες θέσεις εργασίας
• Τα οφέλη του αγροτουρισμού στην αγροτική ανάπτυξη
• Επιτυχή παραδείγματα αγροτουρισμού
• Ο αγροτουρισμός στη περιοχή Τρικάλων
• Βιοτουρισμός - το κλειδί για την βιώσιμη ανάπτυξη
• Επιλογές βιοτουρισμού
• Φυσιολατρικός τουρισμός στα Τρίκαλα
• Η αξία της φυσικής κληρονομιάς
• Πολιτιστικές διαστάσεις του βιοτουρισμού στην περιοχή
• Πολιτιστικές αλληλεπιδράσεις στην περιοχή της
• Στρατηγικές Marketing
• 1^ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Πολιτιστική Κληρονομιά

Σιτηρά

Ψυχανθή (όσπρια)

Εξειδικευμένες καλλιέργειες

Θερμοκήπια

Εξειδικευμένες καλλιέργειες σε τροπικές χώρες

Κτηνοτροφία

Η γεωργία ως κινητήριος δύναμη της αγροτικής ανάπτυξης

Μόνιμες καλλιέργειες (Permaculture)

Φυσικές καλλιέργειες

Ενότητα II: Βιολογική Γεωργία & Περιβαλλοντική Βιωσιμότητα

Γενετική ποικιλότητα

Ποικιλότητα ειδών

Ποικιλότητα οικοσυστήματος

Προστατευόμενες περιοχές

Εδαφική βιοποικιλότητα

Η Διακήρυξη Vignola

Βαρέα μέταλλα, κτηνιατρικά φάρμακα και άλλες προσμίξεις

Νέος κανονισμός για την βιολογική γεωργία

Επιθεώρηση και πιστοποίηση

Σήμανση

Το βιολογικό λογότυπο

Οι παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη της αγοράς

Ευρωπαϊκή αγορά και κυβερνητικές επιδοτήσεις

Μεγάλες επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου

Παράγοντες κινδύνου

Ενότητα III: Αγροτική Ανάπτυξη στην περιοχή Τρικάλων

Μέθοδοι καλλιέργειας

Ο τομέας τροφίμων

Γυναικείοι Αγροτουριστικού Συνεταιρισμοί

Αμπελοκαλλιέργεια

Γαστρονομικές Παραδόσεις

Γαστρονομία

Τουρισμός

Αγροτικές Σπουδές

Χρήση βιομάζας

Κατευθύνσεις προς την αγροτική ανάπτυξη

ΜΑΘΗΜΑ 2^ο

Πράσινος Μισθός - Αντιστρέφοντας την ανεργία μέσα από την Προστασία του Περιβάλλοντος

ΕΝΟΤΗΤΑ Ι: Πράσινος Μισθός - Η προστασία του περιβάλλοντος δημιουργεί θέσεις εργασίας

ΜΕΡΟΣ A   Εισαγωγή

Βιοκαύσιμα

Πράσινα αεροπορικά ταξίδια

ΜΕΡΟΣ Β

Μείωση της αστικής εξάπλωσης και αύξηση των χώρων πρασίνου

Αξιοποιώντας τις αστικές πλωτές οδούς

Απασχόληση και εκπαίδευση

Γεωργία στη πόλη

Θέσεις εργασίας, κλίμα και έξυπνες καλλιέργειες

ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΙ: Πράσινοι μισθοί στην περιοχή Τρικάλων

Ανεργία

Στοιχεία φτώχειας και ανεργία

Εμπόριο

Ενέργεια

Κλωστοϋφαντουργία

Κατασκευαστική βιομηχανία

Διαχείριση λυμάτων και στερεών αποβλήτων

ΜΑΘΗΜΑ 3^ο

Βιοτουρισμός

Αγροτική Ανάπτυξη και Ανάπτυξη Δεξιοτήτων

ΕΝΟΤΗΤΑ Ι: Βασικές Αρχές του Bιoτουρισμού

ΜΕΡΟΣ Α

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις του μαζικού τουρισμού

Ευθύνη τουριστικών πρακτόρων

Ευθύνη ιδιοκτητών καταλυμάτων

Ευθύνη χώρας υποδοχής

Ευθύνη τουριστών

Βιώσιμος τουρισμός

Διεθνές Έτος Οικοτουρισμού

Ειδική Ομάδα για την βιώσιμη

τουριστική ανάπτυξη

Πρόγραμμα διατήρησης της Παγκόσμιας Κληρονομιάς

Μελλοντικές προοπτικές του Προγράμματος Παγκόσμιας Κληρονομιάς

Βέλτιστες περιπτώσεις Τουρισμού σε λίμνες παγκοσμίως

Προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ανάπτυξη του βιώσιμου τουρισμού

ΜΕΡΟΣ Β

Περιβαλλοντικός τουρισμός

Γεωτουρισμός

ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΙ: Διατομεακές Διαστάσεις Βιοτουρισμού - Περιβάλλον, Πολιτισμός και Τουρισμός: Η περίπτωση του Αγροτουρισμού

Γαστρονομικός τουρισμός

Οινοτουρισμός

Η ελαιοκαλλιέργεια στην Ελλάδα

Αγροτουρισμός στα Κανάρια Νησιά

Υποδομές αγροτουρισμού στην Νορβηγία

Τα οφέλη του αγροτουρισμού στο Μαρόκο

Νομοθετικό πλαίσιο για τον αγροτουρισμό στην Ιταλία

Ο αγροτουρισμός βελτιώνει την τοπική οικονομία

Ο αγροτουρισμός και η αγροτική κληρονομιά

ΕΝΟΤΗΤΑ III:  Δυνατότητες υποδομών και ανάπτυξης στα πλαίσια του  Βιοτουρισμού: Περιοχή Τρικάλων

Παρατήρηση πουλιών και ποδηλασία

Δυνατότητες

Πεζοπορίας / Trekking

Γεωτουρισμός και φυσικά μνημεία

Θρησκευτικός τουρισμός

Αρχιτεκτονικός τουρισμός

Φεστιβάλ και παραδοσιακές εκδηλώσεις

Ο αρχαιολογικός χώρος

Μουσειακές διαδρομές

Σύγχρονος Πολιτισμός

ΜΑΘΗΜΑ 4ο

«Θεσμοί και εφαρμογές της Κοινωνικής Οικονομίας»

 Τι είναι η Κοινωνική Οικονομία;

ü  Η άτυπη και συστηματική μορφή

ü  Αναγνώριση και Αντιθέσεις

ü  Συντελεστές και φορείς της Κοινωνικής Οικονομίας

ü  Κοινωνικές συμπράξεις

ü  Το θεσμικό έλλειμμα

ü  Γραφειοκρατία της παρακμής

ü  Κράτος και προσφορά εργασίας

• 2^ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ü  Η Κοινωνική Οικονομία ως παγκόσμιο φαινόμενο και η Ελληνική ιδιαιτερότητα

ü  Η Κοινωνική Οικονομία στην Ευρώπη

ü  Λατινική Αμερική

ü  Οικονομική κρίση και Κοινωνική Οικονομία

• 3^ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ü  Η εξελικτική διαδικασία στη θέσμιση της Κοινωνικής Οικονομίας

ü  Κοινωνικό κεφάλαιο

ü  Θεσμοί αλληλεγγύης

ü  Κοινωνική εμπιστοσύνη

ü  Ο εθελοντισμός ως συντελεστής συγκρότησης του κοινωνικού κεφαλαίου

ü  Τα Κοινωνικά Δίκτυα

ü  Μορφές κοινωνικών δικτύων

ü  Κοινωνικός ακτιβισμός

ü  Οι θεσμοί δια βίου μάθησης και διαχείρισης γνώσης

ü  Δια βίου μάθηση στην αγορά εργασίας

ü  Η συνεργασία σε τοπικό επίπεδο

• 4^ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ü  Τομείς εφαρμογής της Κοινωνικής Οικονομίας

ü  Κοινωνικά Υποστηριζόμενη Γεωργία (CSA)

ü  Κοινωνικά αγροκτήματα

ü  Κοινωνικοί λαχανόκηποι

ü  Κοινές δράσεις με Τοπική Αυτοδιοίκηση

ü  Παραγωγή και Μεταποίηση

ü  Υπηρεσίες – Υγεία

ü  Αυτοδιαχειριζόμενα Ταμεία Υγείας

ü  Κοινωνικά Ιατρεία – Φαρμακεία

ü  Πράσινη επιχειρηματικότητα

ü  Η ζεύξη της πράσινης ανάπτυξης με την Κοινωνική Οικονομία

ü  Νέες τεχνολογίες και νέες συλλογικότητες

ü  Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ανακύκλωση

ü  Κοινωνικός τουρισμός – Αγροτουρισμός

ü  Ο βιοτουρισμός ως τομέας δράσης της Κοινωνικής Οικονομίας

• 5^ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ü  Τι προτείνεται

ü  Ορθοδομή των όρων της Κοινωνικής Οικονομίας

ü  Η καινοτομία του σχεδιασμού

ü  Σχεδιασμός δράσης Περιφερειακών δομών (Παρατηρητηρίων)

ü  Μέθοδοι αποτελεσματικής δικτύωσης και οργάνωσης

ü  Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοιν.Σ.Επ.)

ü  Δομές συγκέντρωσης και διάδοσης «κοινωνικοποίησης» γνώσης και τεχνογνωσίας

ü  Δομές δια βίου μάθησης

ü  Ο ρόλος της συμβουλευτικής και διαχείρισης γνώσης στην κοινωνική οικονομία

ü  Mentoring

ü  Τα οφέλη της Κοινωνίας Πολιτών

ü  Το όφελος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης