Δημοτική Ενότητα Πελλινναίων - Δήμος Φαρκαδόνας

Η Φαρκαδόνα βρίσκεται νοτιοανατολικά του νομού των Τρικάλων, στο τελευταίο άκρο του που συνορεύει με τους νομούς Καρδίτσας και Λάρισας. Είναι κτισμένη στις ρίζες του βουνού Ακαμάτη με υψόμετρο 452μ. που αποτελεί τελευταία κατάληξη των Αντιχασίων. Βρίσκεται σχεδόν στη μέση της Εθνικής οδού Τρικάλων-Λάρισας και πολύ κοντά στις εκβολές του ποταμού Πηνειού. Ο σημερινός οικισμός της Φαρκαδόνας μνημονεύεται για πρώτη φορά την περίοδο της Τουρκοκρατίας με το όνομα Τζιγότι.

Έδρα του Δήμου ορίστηκε το Μεγάλο Τσιότι. Ο Δήμος περιελάμβανε τα χωριά: Τσιότι Μεγάλο, Τσιότι Μικρό, Ζάρκον, Γριζάνον, Βόριαννη, Κεραμίδι, Βοστίδι, Κλοκωτό, Μπάγια, Γεωργανάδες, Μπάνεσι και Νιοχώρι. Αργότερα συμπεριλήφθηκαν και πλήθος οικισμών και μονών της περιοχής. Στον Δήμο Φαρκαδόνας προσαρτήθηκαν οι Κοινότητες: Παναγίτσας, Γριζάνου, Αχλαδοχωρίου, Διασέλλου, Ζάρκου, Πηνειάδας και Κεραμιδίου, οι οποίες ονομάστηκαν δημοτικά διαμερίσματα.

Η Φαρκαδόνα τοποθετείται ανάμεσα στις αρχαιότερες από τις πόλεις της Εστιαιώτιδας. Ήταν σημαντική πόλη, δεύτερη μετά την Τρίκκη, που την επισκέφθηκε ακόμη και ο φημισμένος ποιητής Πίνδαρος, κατά τον 6ο αι. π. Χ. Από τα τείχη της αρχαίας ακρόπολης της Φαρκαδόνας, που ήταν κατασκευασμένα με ντόπιους πελεκημένους λίθους, διατηρούνται ελάχιστα λείψανα στα Ν, ΝΔ.

Χαρακτηριστικό του φυσικού ανάγλυφου της τρικαλινής γης, είναι η ορεινότητα του εδάφους, η πλούσια κάλυψη από παραγωγικά δάση και οι μεγάλες εκτάσεις βοσκοτόπων. Το 66% της έκτασης είναι ορεινό, το 14% ημιορεινό και μόνο το 20% πεδινό. Ο κάμπος αποτελεί την κύρια πηγή παραγωγής προϊόντων όπως βαμβάκι, καρπούζια, λαχανικά, ντομάτα, τεύτλα. Στα λιβάδια εκτρέφονται χιλιάδες ζώα και παράγουν γάλα, τυρί και κρέας.

Ο Δήμος Φαρκαδόνας αποτελεί τον σημαντικότερο αγροτικό δήμο του νομού Τρικάλων με το σύνολο της καλλιεργήσιμης γης να ανέρχεται σε 132.842 στρέμματα και το μεγαλύτερο μέρος να ανήκει στην εύφορη πεδιάδα που διασχίζει ο Πηνειός ποταμός. Η κύρια καλλιέργεια της περιοχής είναι το βαμβάκι όπου για το έτος 2007 καλύπτει έκταση 61.016 στρέμματα και καταλαμβάνει το 46% της καλλιεργήσιμης γης με βαμβάκι (132.123 στρέμματα) του Ν. Τρικάλων.

Όσον αφορά στα κύρια κτηνοτροφικά προϊόντα, η παραγωγή με αιγοπρόβειο και αγελαδινό γάλα τροφοδοτεί τα 3 μεγάλα εργοστάσια του γάλακτος του νομού και καλύπτει τις ανάγκες σε εσωτερική κατανάλωση, ενώ εξάγει σημαντικές ποσότητες σε τυρί διαφόρων τύπων – κυρίως φέτα, κασέρι και γιαούρτι. Επίσης, υπάρχει παραγωγή κρέατος, γύρω στους 20.000 τόνους καθώς επίσης και άλλων προϊόντων ζωοκομίας.

Επίσης δεν πρέπει να παραγνωριστεί το γεγονός ότι στο σύμπλεγμα του Ασπροποτάμου διαβιεί εκλεκτής ποιότητας πέστροφα, και στην περιοχή λειτουργεί μονάδα παραγωγής γόνου του δασαρχείου Καλαμπάκας, ενώ υπάρχει αρκετός αριθμός ερασιτεχνικών αλιέων που ασχολούνται με την αλιεία της πέστροφας.

Είναι επόμενο, λόγω του αγροτικού χαρακτήρα της περιοχής, οι περισσότερες μονάδες μεταποίησης να σχετίζονται με τα προϊόντα του πρωτογενή τομέα, όπως είναι μάλλινα, βαμβακερά, τυροκομικά, αλλαντικά, προϊόντα ξύλου.

Μέσα στο χωριό μπορεί να θαυμάσει κανείς την υπερυψωμένη κεντρική πλακόστρωτη πλατεία, στολισμένη με βρύσες, πλατάνια και σιντριβάνι.  Ο ιερός ναός των Αγίων Αποστόλων ορθώνεται στο μέσον της κεντρικής πλατείας της Φαρκαδόνας. Ανεγέρθη εν έτη 1909 στη θέση, όπου υπήρχε παλιά ομώνυμος ναός. Ξεχωρίζει με την τεράστια φωλιά των πελαργών να στέκει στο ψηλό καμπαναριό και δίπλα υπάρχει το μνημείο του αγνώστου στρατιώτη. Δίπλα βρίσκεται και η Τρίγωνη Πλατεία, “Πλατεία Δημοκρατίας”, από το 1971.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΕΛΙΝΝΑΙΩΝ

Η δημοτική ενότητα Πελινναίων έχει συνολικό πληθυσμό 3005 κατοίκους, και περιλαμβάνει τις τοπικές κοινότητες και οικισμούς Ταξιάρχες, Νομή, Πετρόπορος, Σερβωτά, Φανερωμένη.

• • Νομή

   

• 

• Η Νομή (Τοπική Κοινότητα Νομής - Δημοτική Ενότητα Πελλιναίων), ανήκει στον δήμο Φαρκαδόνας της Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων που βρίσκεται στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. Η επίσημη ονομασία είναι “η Νομή”. Έδρα του δήμου είναι η Φαρκαδόνα και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Θεσσαλίας. Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο “Καποδίστριας”, μέχρι το 2010, η Νομή ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Νομής, του πρώην Δήμου Πελλιναίων του Νομού Τρικάλων. Έχει υψόμετρο 96 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.

  Οι κάτοικοι του χωριού είναι περίπου 412.

  Ο επισκέπτης αξίζει να επισκεφθεί τον Ναό της Αγίας Παρασκευής. Μια μέρα πριν , την παραμονή της Αγίας Παρασκευής (25 Ιουλίου), διοργανώνεται πανηγύρι. Μετά το τέλος των θρησκευτικών εκδηλώσεων ακολουθεί στο κέντρο του χωριού μουσικοχορευτικό πρόγραμμα με παραδοσιακή και λαϊκή μουσική.

  
  
• • Πετρόπορος

  Ο Πετρόπορος (Τοπική Κοινότητα Πετροπόρου - Δημοτική Ενότητα Πελλιναίων), ανήκει στον δήμο Φαρκαδόνας της Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων που βρίσκεται στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. Η επίσημη ονομασία είναι “ο Πετρόπορος”. Έδρα του δήμου είναι η Φαρκαδόνα και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Θεσσαλίας. Έχει υψόμετρο 94 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.

  Το χωριό Πετρόπορος είναι κτισμένο λίγο πιο νότια από τα ερείπια των δύο πόλεων Πέλιννας και Γαρδικίου. Ονομάστηκε έτσι διότι πριν από χρόνια, όταν δεν υπήρχε ο σημερινός αμαξωτός δρόμος Τρικάλων – Λαρίσης, οι ταξιδιώτες περνούσαν τα νερά της Βούλας, λόγω ελλείψεως γεφυρών, από πόρους στρωμένους με πέτρες ώστε να μη βουλιάζουν. Η αρχική του θέση ήταν περίπου 4 χλμ. ακόμη πιο νότια, στην περιοχή Καρακαμτσί. Αργότερα αναπτύχθηκε και επεκτάθηκε στην τοποθεσία Παλιοχώρι, όπου σήμερα βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Το 1920 μεταφέρθηκε στη σημερινή θέση, διότι ο παλιός οικισμός καταστράφηκε λόγω πλημμυρών.

  Οι κάτοικοι του χωριού είναι περίπου 506 και οι περισσότεροι ασχολούνται με τη γεωργία, ένας μικρός αριθμός ασχολείται με την κτηνοτροφία.

  Στο κέντρο του χωριού υπάρχει ο ναός των Αγίων Αναργύρων, ο οποίος θεμελιώθηκε το 1953. Κτίστηκε από πετράδες Πενταλοφίτες μαστόρους με χρήματα που πήραν από την πώληση του ζωικού κεφαλαίου που είχε η εκκλησία αλλά και από τη χρηματική συνδρομή καθώς και τη φιλότιμη εργασία των ντόπιων. Ο ναός εγκαινιάστηκε το 1967. Υπάρχει επίσης το παρεκκλήσι του Αγίου Αθανασίου στο Παλιοχώρι, που χτίστηκε το 1861.

  Στον Πετρόπορο βρίσκεται  η Αγ. Παρασκευή, τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα, που παλιότερα διέθετε 2 στρώματα τοιχογραφιών, το αρχικό του 14ου αι. και το δεύτερο του 17ου αι, δυστυχώς σήμερα έχει δεχθεί πολλές νεώτερες επεμβάσεις που αλλοίωσαν τελείως την αρχική του μορφή, από την οποία απέμεινε μόνο η κόγχη της ανατολικής πλευράς.

  Αξίζει να επισκεφθεί κανείς το αρχαίο Πελινναίον ή Πέλιννα (η), ονομαστή πόλη της Θεσσαλικής Τετραρχίας Εστιαιώτιδος. Βρίσκεται σ’ έναν χαμηλό λόφο στις νότιες υπώρειες των Χασίων, 14 χλμ. ανατολικά της πόλης των Τρικάλων, στην περιοχή Παλαιογαρδίκι ή Ζούρπαπα, 1000 περίπου μέτρα βόρεια του χωριού Πετρόπορος. Η συγκεκριμένη τοποθεσία Παλαιογαρδίκι, ήταν ιδεώδης για νεολιθικό οικισμό. Τα ερείπια στο Παλαιογαρδίκι πιστοποιούν την παρουσία μιας μεγάλης αρχαίας πόλης. Τα θεμέλια διαφόρων κτιρίων, τα διάσπαρτα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη, τα μεγάλης αξίας ευρήματα, το τείχος το οποίο είναι ορατό σε αρκετή έκταση, η έξοχη στρατηγική θέση τεκμηριώνουν τις πληροφορίες αρχαίων πηγών, όχι μόνο του Στράβωνος αλλά και άλλων αρχαίων συγγραφέων, όπως του Αρριανού, του Σκύλακος, του Πλίνιου και του Τίτου Λίβιου.

  • Σερβωτά

  Τα Σερβωτά (Τοπική Κοινότητα Σερβωτών-Δημοτική Ενότητα Πελλιναίων), ανήκουν στον δήμο Φαρκαδόνας της Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων που βρίσκεται στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. Η επίσημη ονομασία είναι “τα Σερβωτά”. Έδρα του δήμου είναι η Φαρκαδόνα και ανήκουν στο γεωγραφικό διαμέρισμα Θεσσαλίας. Τα Σερβωτά έχουν υψόμετρο 99 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.

  Οι κάτοικοι είναι περίπου 589 και ασχολούνται με οργανωμένες θερμοκηπιακές καλλιέργιες παραγωγής ντομάτας και άλλων ποιοτικών κηπευτικών προϊόντων, που πέρα από τις εγχώριες ανάγκες εξάγονται και στο εξωτερικό.

  Στις 30 Ιουνίου διοργανώνεται εκδήλωση με τοπικά χορευτικά προς τιμή των Αγίων Αποστόλων.

• • Ταξιάρχες

   

• 

• Σε κοντινή απόσταση από την πόλη των Τρικάλων (βορειοανατολικά) και ένα χιλιόμετρο αριστερά από την Εθνική Οδό Τρικάλων – Λάρισας, στους πρόποδες των Αντιχασίων, βρίσκεται το χωριό Ταξιάρχες του Δήμου Φαρκαδόνας. Οι Ταξιάρχες Τρικάλων (παλαιότερη ονομασία Κριτσίνι) είναι οικισμός του νομού Τρικάλων. Από το 1912, το Κριτσίνι είχε αποσπαστεί από το δήμο Παραληθαίων και είχε οριστεί έδρα της κοινότητας Κριτσινίου. Το 1997 ορίστηκε ως έδρα του δήμου Πελινναίων. Από το 2010 ανήκει στο δήμο Φαρκαδόνας. Το όνομα Ταξιάρχες το έχει από το 1963, λόγω της ομώνυμης εκκλησίας που ανάγεται στις αρχές του 17ου αιώνα. Στα βυζαντινά χρόνια ονομαζόταν Περιστερά, και αποτελούσε επισκοπική έδρα (συχνά σε συνδυασμό με το γειτονικό Γαρδίκι) από τον 11ο ως τον 14ο αιώνα.

  Ο πληθυσμός του, το 2001, ήταν 991 κάτοικοι και το 2011, 902 κάτοικοι.

  Στους Ταξιάρχες βρίσκεται ο ομώνυμος Ιερός Ναός των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ. Αποτελεί παραλλαγή του Βυζαντινού τύπου και ανακαινίσθηκε το 1625. Σχετικά με το υλικό κατασκευής, ο Ναός είναι οικοδομημένος τόσο με πωρόλιθους, όσο και με διαφορετικού τύπου πέτρες σε άνισες στρώσεις (κάτι που διαπιστώνουμε και από τις φωτογραφίες). Στη σκεπή συναντάμε τα γνωστά μεταβυζαντινά «λούκια», ήτοι παλαιού τύπου χοντρά κεραμίδια (αποτελεί εξαίρεση το Βόρειο τμήμα του Νάρθηκα). Ο Νάρθηκας προστέθηκε αργότερα στη Βόρεια και Δυτική πλευρά του Ναού. Ήταν κατασκευασμένος από ξύλο και πιο χαμηλός από τον υπόλοιπο Ναό. Γενικά, εσωτερικά και εξωτερικά ο Ναός είναι πλούσιος σε αγιογραφίες από τις οποίες, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν η πολύ σπάνια απεικόνιση της Δευτέρας Παρουσίας και η απεικόνιση του Μυστικού Δείπνου, όπου οι Απόστολοι στρέφουν το κεφάλι τους προς τον θεατή. Βορειοανατολικά του ναού, σε απόσταση λίγων μέτρων δεσπόζει πάνω σε ένα βράχο το παλιό πέτρινο καμπαναριό με δύο ανάγλυφες επιγραφές.

  Σε απόσταση λίγων μέτρων από το ναό των Ταξιαρχών βρίσκεται ο ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρα Χριστού.  Είναι τρίκλιτη σταυρική βασιλική με τρούλο. Ο  Ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρα Χριστού οικοδομήθηκε κατά τα έτη 1974-1980 και η πρώτη Θεία Λειτουργία έλαβε χώρα στις 25 Μαρτίου 1980. Έως σήμερα λειτουργεί ως ενοριακός ναός, ενώ η Θεία Λειτουργία στην εορτή των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ (στις 8 Νοεμβρίου) πραγματοποιείται στον ομώνυμο ναό, όπου προσφέρεται φιλοξενία στους πιστούς.

• • Φανερωμένη
  • 

  Η Φανερωμένη είναι ένα χωριό πεδινό που απέχει 10 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα του νομού. Το χωριό περιτριγυρίζεται από μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις.

  Ο πληθυσμός του ανέρχεται σε περίπου 800 μόνιμους κατοίκους, το 90% των οποίων ασχολείται με τη γεωργία.

  Η ρυμοτόμηση της περιοχής είναι ενταγμένη σε σχέδιο πόλης με ασφαλτοστρωμένους δρόμους και δομημένα τετράγωνα μέσα στο πράσινο. Στα περίπου 500 μέτρα από την πλατεία του χωριού διέρχεται ο ποταμός Ληθαίος, ο οποίος πηγάζει από τα Χάσια και εκβάλλει στο νομό Λαρίσης. Επίσης σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από την πλατεία του χωριού διέρχεται ο ποταμός Πηνειός με την ίδια περίπου διαδρομή. Τα ποτάμια αυτά αποτελούν σπουδαίο παράγοντα για την αρδευτική κάλυψη των περιοχών Τρικάλων, Καρδίτσας και Λάρισας όπου και διέρχονται.

  Η περιοχή διαθέτει εκπολιτιστικό σύλλογο με την ονομασία « Εκπολιτιστικός Σύλλογος Φανερωμένης» ο οποίος διοργανώνει μουσικοχορευτικές πολιτιστικές εκδηλώσεις στα πλαίσια του Πανηγυριού που διοργανώνεται στις αρχές Ιουλίου στην κεντρική πλατεία του χωριού.

Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής Παναγίτσας

Το μοναστήρι βρίσκεται χτισμένο πάνω σε λόφο σε απόσταση 1,5 χλμ. από το χωριό της Παναγίτσας. Σε ένα πανέμορφο καταπράσινο τοπίο περιτριγυρισμένο από θαμνώδη βλάστηση. Γιορτάζει την Παρασκευή της Διακαινησίμου μετά το Πάσχα. Η Ιερά Μονή της Ζωοδόχου Πηγής υπολογίζεται ότι χτίστηκε πριν το 1761 μ.Χ., τα κελιά του κάηκαν το 1949. Ακριβή ιστορικά στοιχεία δεν έχουν διασωθεί, ωστόσο κάποια στοιχεία που αναγράφονται στους τοίχους του Καθολικού του Ναού, μαρτυρούν ότι κατοικήθηκε από Μοναχούς.

Στο Καθολικό του Ναού σώζονται ακόμη και σήμερα με τις επεμβάσεις της Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων πλήθος τοιχογραφιών Αγίων που χρονολογούνται από το 1834. Το τέμπλο του Ναού αντικαταστάθηκε πρόσφατα μετά τη δωρεά πιστών.

Στην Μονή,  το έτος 1952 εγκαταστάθηκε, γυναικεία πενταμελή μοναχική αδελφότητα που προέρχονταν από την περιφέρεια της Ιερής Μητροπόλεως Πατρών.

Παρέλαβαν ένα μοναστήρι υπό διάλυση για να ξεκινήσει έκτοτε μια πορεία ανοικοδόμησης και άνθησης η ακμή της οποίας χρονικά προσδιορίζεται στο δεύτερο μισό του 1960 και 1970 καθώς τότε λειτουργούσε σχολή κοπτικής - ραπτικής, χειροτεχνίας και υφαντών, τριετούς φοίτησης με οικοτροφείο για τις σπουδάστριες.

Στην Φαρκαδόνα βρίσκονται οι μικροί Ναοί του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου, του Ιωάννη του Προδρόμου και του Αγ. Αθανασίου, αξιόλογα μνημεία του 19ου αι., φέρουν κτιστά τέμπλα, αγιογραφημένα, από τα ελάχιστα που συναντώνται στη Δυτική Θεσσαλία, καθώς και ο Ιερός Ναός του Αγ. Νικολάου, μονόχωρος ναός, με στοά στη νότια πλευρά και μεταγενέστερο νάρθηκα στη δυτική. Είναι κτισμένος από το 1612 όπως μαρτυρεί η επιγραφή, στο νότιο τοίχο εσωτερικά. Γεμάτος από αγιογραφίες και επιγραφές, μέσα και έξω, από τις οποίες αρκετές είναι μισοκατεστραμμένες από τους Ιταλούς. Το τέμπλο του ναού με τις δεσποτικές εικόνες τοποθετείται στον 17ο αι., ενώ ο τοιχογραφικός διάκοσμος  στα 1612.

Ο δήμος διοργανώνει ακόμα και σήμερα στην Φαρκαδόνα στις 20 Μαΐου το πανηγύρι του Αγίου Νικολάου και το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου εμποροπανήγυρη με παράλληλες πολιτιστικές εκδηλώσεις.